________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ. ७ सू. ३०-३७ पञ्चाणुवनिरूपणम् २८५
'निःस्वोवष्टि शतं, शती दशशतं लक्षं सहस्राधिपी लक्षेशः क्षितिपालता, क्षितिपतिश्चक्रेशतां वाञ्छति । चक्रेशः सुरराजतां, सुरपतिद्ब्रह्मास्पदं वाञ्छति
ब्रह्माविष्णुपदं, हरिः शिव पदं, तृष्णाऽवधि को गतः १. इति, उक्तंच दशवकालिके ६-अध्ययने २१ गाथायां मूच्छा 'परिग्गहो वुत्तो' इति ॥२९॥
मूलम्-एएहितो देसओ वेरमणं पंच अणुव्वया ॥३०॥
छाया-'एतेभ्यो देशतो विरमणं पश्चाऽणुव्रतानि ॥३०॥ गाय लोभ आदि । इनमें से इच्छा का स्वरूप यह है-'निर्धन पुरुष सौ की कामना करता है, जिसके पास सौ हैं उसे दस मौ-हजार की इच्छा होती है, हजार पति लाख की अभिलाषा करता है, लक्षाधिपति गजा बनना चाहता है, राजा चक्रवर्ती होने का मनोरथ रखना है, चक्रवर्ती इन्द्र पद पाने की कामना करता है, इन्द्र ब्रह्मलोक प्राप्त करने की आकांक्षा करता है, ब्रह्मा विष्णु का पद पाना चाहता है. विष्णु शिव-महादेव बनना चाहता है। इस तृष्णा का कहीं अन्त नहीं ॥१॥
दशकालिकसूत्र के छठे अध्ययन की २१ वीं गाया में कहा है'मुछी को परिग्रह कहा है ॥२९॥ 'एएहितो देसओ' इत्यादि।
इन हिंसा आदि अव्रतों से एकदेश से निवृत्त होना पांच अपा व्रत है ॥३०॥ भाना अनेक पर्यायवाय नाम छ म -४२७), प्राथना, भि, भलि. લાષા, કાંક્ષા, ગાદ, લોભ વગેરે આમાંથી ઈચ્છાનું સ્વરૂપ આ પ્રમાણે છેનિર્ધન પુરૂષ સે રૂપીઆની કામના કરે છે, જેની પાસે સો છે તેને હજારહજાર૫તિ લાખની અભિલાષા કરે છે, લક્ષાધિપતિ રાજા બનવા ચાહે છે, રાજા ચક્રવતી બનવાના મનોરથ સેવે છે, ચકવતી ઈદ્રપદ પામવાની કામના રાખે છે, ઈન્દ્ર બ્રહ્મક પ્રાપ્ત કરવાની આકાંક્ષા સેવે છે, બ્રહ્મા વિષ્ણુનું પદ મળે એવું ઈચ્છે છે તે વિષણુ શિવમહાદેવ બનવાને મનસુબે સેવે છે. આ તૃષ્ણને કોઈ છેડે જ નથી,’ ૧૫
- દશવૈકાલિક સૂત્રના છઠાં અધ્યયનની ૨૧મી ગાથામાં કહ્યું છે-“મૂછને परियड डे छ.' ॥२८॥
'एएहितो देसओ' त्यादि
સુત્રાર્થ-આ હિંસા આદિ અવ્રતથી એકદેશથી નિવૃત્ત થવું પાંચ मयम1 2. ॥३०॥
श्री तत्वार्थ सूत्र : २
