________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ.७ स. ११ बादरसंपराये सर्वपरीषहसद्भाव: २२९ कारणानां ज्ञानावरणाधन्तरायपर्यन्तकर्मणाम्-उदय सम्भवात् तेषु प्रत्येकं सर्वेषा द्वाविंशति क्षुत्पिपासादि परीषदाणां सद्भावसंभावना बोध्याः । ___ उक्तश्च व्याख्याज्ञप्तौ भगवतीसूत्रे ८-सत के ८-उद्देशके ३४३-सूत्रे 'सत्तविहबंधगस्स भंते ! कति परीसहा पगत्ता-गोयमा- बाबीसं परीसहा पण्णत्ता' ! वीसं पुग वेदेइ, जं समयं सीय. परीसह वेदेइ-णो तं समयं उसिण परीसह वेदेइ, जं समयं उसिणपरीसह वेदेइ-जो तं समयं सीय परीसह चेदेइ, जे समयं चरिया परीसह वेदेइ-णोतं समयं निसीहिया परीसह वेदे, जं समयं निसीहिया परीसह वेदेइ-नो तं समयं चरिया परीसह देश, अवविध बंधगस्स णं भंते ! कति परीसहा पण्णत्ता-'गोयमा-'बायोस परीसहा पणत्ता' सविध बन्धकस्य खलु भदन्त-! कति परीपहा: प्रज्ञप्ता ? गौतम ! द्वाविंशतिः परीपहा: प्रज्ञप्ता शिति पुनर्वेदयति, यं समयम् शोतपरीषह वेदयति-जो तं समयम् उष्णपरीपहं वेदयति, यं समयम् उगपरीहं वेदयति-नो तं समय शीतपरीषहं वेदयति य समयं चर्यापरीषहं वेदर्यात-नो तं समय ज्ञानावरण से लेकर अंतरायकर्मतक सभी परीषहों के कारण विद्यमान होते हैं, अतएव उनमें से प्रत्येक के वाईसों परीषह हो सकते हैं।
भगवतीसूत्र के शतक ८, उद्देशक ८, में कहा है-'भगवन् ! सात कर्मप्रकृतियों का वध करने वाले को कितने परीषह कहे गए हैं।
गौतम! वाईस परीषह कहे गए हैं। उनमें से एक साथ वीस का वेदन हो सकता है, क्योंकि जिस समय शीतपरीषह वेदा जाता है, उस समय उष्णपरीषह नहीं वेदा जा सकता और जिस समय उष्णपरीषह वेदा जाता है उस समय शीतपरीषह नहीं वेदा जा सकता। इसी प्रकार जिस समय चर्या परीषह का वेदन होता है उस વાળાએ માં, જ્ઞાનાવરણથી લઈને અન્તરાય કર્મ સુધી બધા પરીષહના કારણ હાજર હોય છે. આથી તેમનામાંથી પ્રત્યેકના બાવીસ પરીષહ હોઈ શકે છે.
ભગવતીસૂત્રના શતક ૮, ઉદ્દેશક ૮, માં કહ્યું છે–ભગવદ્ ! સાત કમપ્રકૃતિએ બાંધનારાના કેટલા પરીષહ કહેવામાં આવ્યા છે ? ઉત્તર
ગૌતમ ! બાવીસ પરીષહ કહેવામાં આવ્યા છે–તેમાંથી એકી સાથે વીસનું વેદન થઈ શકે છે, કારણ કે જે સમયે શીતપરીષહ અનુભવાય છે તે સમયે ઉણપરીષહ અનુભવી શકાતું નથી અને જ્યારે ઉષ્ણપરીષહ અનુભવાય છે ત્યારે શીતપરીષહ અનુભવી શકાતું નથી. આવી જ રીતે જ્યારે ચર્ચાપરીષહ
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્રઃ ૨
