________________
LATED
२०८
तत्वार्थसूत्रे याचने कृतेपि विद्यमानस्याऽविद्यमानस्य वा वस्तुनोऽदानम्, तत्र-यस्य खलु तद्धनं वर्तते स तदधिकारित्वाद् दातुमदातुंबा समर्थोऽस्ति अतएव-कदाचिददाति कदाचिच्च नापि ददाति । तत्रा-ऽदाने न कोप्यपरितोषः कर्तव्यः । उत्त श्चोत्तरा. ऽध्ययने द्वितीयाध्यय ने
परेसु घासमे लेजा, भोयणे परिनिटिए । लद्धे डेि अलद्धेवा, नाणु तप्पेज पंडिए ॥३०॥ परेषु ग्रासमेषये भोजने परिनिष्ठिते ।
लब्धे पिण्डे-ऽलब्धेवा, नाऽनुनयेत पनिडतः॥ इति छाया, पुनरप्युक्त दशवैकालिक सूत्र-पश्चाऽध्ययनस्य द्वितीयोदेशके
वहूं परघडे अस्थि विविह खाइम साइमं ।
न तत्थ पंडिभो कुप्पे, इच्छ। दिज्ज परो नवा-॥२९॥ वान नहीं होते। प्रगल्भ (निः संकोच) श्रमणों को अवश्य ही याचना करना चाहिए । इस प्रकार याचनापरीषह जय होता है।
(१५) याचना करने पर भी, किसी वस्तु का मौजूद रहने या मौजूद न होने से प्राप्त न होना अलाभ कहलाता है। जिसकी वह वस्तु है वह उसका अधिकारी (स्वामी) है, देने या न देने के लिए स्वतत्र है। वह कदाचित् देता है, कदाचित नहीं भी देता। अगर न दे तो असन्तोष नहीं मानना चाहिए । उत्तराध्ययन में कहा भी है-साधु का कर्तव्य है कि गृहस्थो ने अपने लिए जो भोजन बनाया हो उसी में से अपने लिये गवेषणा करे, मगर विवेकशील साधु भोजन के लाभ -अलाम के कारण सन्ताप न करे, अर्थात् चाहे प्राप्ति हो या न हो समभाव धारण करे । दशवैकालिक सूत्र में भी कहा है-गृहस्थ के घर में नाना प्रकार का ग्वाय स्वाद्य आदि आहार मौजूद है और वह प्रचुर
(૧૫) યાચના કરવા છતાં પણ કઈ વસ્તુ હાજર હોય અથવા હાજર ન હોવાથી મળી ન શકે તે અલાભ કહેવાય છે જેની વસ્તુ છે તે તેનો અધિકારી (સ્વામી) છે, આપવી અગર ન આપવી તે માટે તે સ્વતંત્ર છે. તે કદાચિત આપે અથવા ન પણ આપે જે ન આપે તે અસંતે.ષ ન માન જોઈએ ઉત્તરાધ્યયનમાં કહ્યું પણ છે- સાધુનું કર્તવ્ય છે કે ગૃહરએ પિતાના માટે જે ભોજન તૈયાર કર્યું હોય તેમાંથી પિતાના માટે ગવેષણ કરે, પરંતુ વિવેકશીલ સાધુ ભેજનના લાભ-અલાભના કારણે સત્તાપ કરે નહી અર્થાત્ મળે અથવા ન મળે સમભાવ ધારણ કરે દશવૈકાલિકસૂત્રમાં પણ કહ્યું છે-હસ્થના ઘરમાં જુદા જુદા પ્રકારની ખાદ્ય સ્વાદીષ્ટ ભેજન વગેરે
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર ૨
