Page Text
________________
दीपिका-निर्युक्ति टीका अ. ७. ८ परीषहमेदनिरूपणम्
२०७
क्ति तत्र कोsस्य दोषः इत्येवं रीत्याऽऽक्रोशपरीषहजयः सम्भवति - १२ एवं - बध स्तावत्-वाडनम्, हस्त-पाद- लगुड - कशा दिमिराघातरूपम् तदपि - शरीरस्य विशरारुतां मत्वा समक्तया सोढव्यम् पुद्गलसंघातरूपं खलु शरीरमिदम्. आत्मनो मनमेव वर्तते । आत्मा पुन र्नित्योऽस्ति न कदाचिदू विध्वस्तो भवति तस्मात् - स्वकृतकर्मणः फलमिद मुपनतं ममास्ति, इत्येवं रीत्या ताडनादिकं सहमानस्य श्रमणस्य वधपरीषहजयो भवति - १३ एवं - याचनं तावद वस्त्रपायाsa - पान - प्रतिश्रयादेः प्रार्थनम्, श्रमणस्य परतो लब्धव्यमेव सर्वं भवति, किन्तु श्रमणानां सङ्कोचतया याचनां प्रतिनादरो भवति श्रमणैः खलु प्रागल्भ्यवद्भि रवश्यमेव याचनं कर्तव्यम्, इत्येवं याचनापरीषहजयो विधातव्यः - १४ अलाभस्तुयह असत्य भाषण करता है तो मुझे क्रोध करने की क्या आवश्यकता है ! ऐसा विचार करने से आक्रोशपरीषह जय होता है ।
(१३) ताड़न करना अर्थात् हाथ, पैर, लाठी या चाबुक आदि से आघात करना । शरीर को नाशशील समझ कर उसे समभाव से सहन करना चाहिए। यह शरीर पुद्गलों का पिण्ड है और आत्मा से भिन्न ही है । आत्मा नित्य है, उसका कभी विध्वंस नहीं होता । अतएव यह मेरे किये कर्म का ही फल प्राप्त हुआ है। ऐसा सोच कर ताडन आदि सहन करने वाला साधु वधपरीषह का विजेता होता है ।
(१४) वस्त्र, पात्र, अन्न, पान, उपाश्रय आदि की प्रार्थना को याचना कहते हैं । श्रमण को सभी कुछ दूसरों से ही प्राप्त करना पडता है । संकोचशील होने के कारण श्रमण याचना में आदरशील
પણ જોઇએ. વિચારવું જોઇએ કે જો આ અસત્ય ભાષણ કરે છે તે મારે ક્રોધ કરવાની શી જરૂર છે ? આવે! વિચાર કરવાથી આક્રોશપરીષહજય થાય છે.
(૧૩) માર મારવા અર્થાત્ હાથ, પગ, લાકડી અથવા ચાબુક વગેરેથી આઘાત કરવા. શરીરને નાશવત સમજીને તેને સમભાવથી સહન કરવુ જ જોઈ એ આ શરીર પુદ્ગલાનું પિડ છે. અને આત્માથી ભિન્ન જ છે. આત્મા નિત્ય છે, તેના કદી નાશ થતા નથી. આથી આ મારા કરેલા કર્માનું જ ફળ પ્રાપ્ત થયુ છે. એવું વિચારીને તાડન વગેરે સહન કરનાર સાધુ વધપરીષહના વિજેતા બને છે.
(१४) वस्त्र पात्र, अन्न, पान, उपाश्रय साहिनी आर्थनाने यायना કહે છે. શ્રમણે મધું જ ખીજાએ પાસેથી જ મેળવવુ પડે છે. સ કાચશીલ હાવાના કારણે શ્રમણ, યાચનામાં આદરવાન્ હાતા નથી પ્રગલ્ભ (નિસ કાચ) શ્રમણાએ અવશ્ય જ યાચના કરવી જોઇએ. આ રીતે કરવાથી યાચનાપરીષહેજય થાય છે.
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨
| SR No. | 006386 |
| Book Title | Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 894 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, & Canon |
| File Size | 49 MB |