________________
दीपिका-नियुक्ति टीका अ. ७ स. ८ परीषहभेदनिरूपणम्
२८५ प्रत्यङ्गसंस्थानमघुरालाप कलितललितस्मितविभ्रमविलासादि हावभावचेष्टां न कदाचिदपि चिन्तयेत् नापि मोक्षमार्गस्याऽर्गलामु तासु कामधिया नयनोपनिपातं कुर्यात् तथा करणे सति स्त्रीपरीषहजयो भवति- ८ एवं-निरलसो भूत्वा नगरग्रामकुलादिषु ममत्व राहित्ये नाऽनियतरूपेण कृतवसतिः श्रमणः प्रतिमासं विचरणरूप चर्या मातिष्ठेत् तथाकृते सति चर्यापरीषहजयः सम्भवति-९ एवं-निषद्या तावत्-निषीदन्त्यस्यामिति व्युत्पत्या-संज्ञायां समज निपत निषद-इति सूत्रेणाऽधिकरणे कश्वन्तेन निपातितेन निषद्या शब्देन पीठफल. कादि स्थानमुच्यते, तत्र खलु-स्त्री पशुपण्ड कविवर्जिते स्थाने इष्टानिष्टोपसर्ग
(८) कामिनियों के मुख आदि अंगोपांगो की बनावट का, मधुर आलापसहित मुस्कराहट का, विनम-विलास, हाव-भाव से युक्त चेष्टाओं का कदापि चिन्तन न करे । उन्हें मोक्ष मार्ग में याधक समझ कर कामबुद्धि से उनकी ओर दृष्टि निपात भी न करे । ऐसा करने पर स्त्रीपरीषह जय होता है।
(९) आलयरहित होकर नगर ग्राम गृह आदि में ममत्व से रहित होकर अनियन रूप से निवास करने वाला श्रमण प्रतिमास विहार-चर्या करे। ऐसा करने से चपीपह जय होता है।
(१०) पीठ फलक आदि बैठने के स्थान को निषद्या कहते हैं। जिसमें निषीदन किया जाध वह निषद्या। 'संज्ञा समज नपत-निषद -इस सूत्र से अधिकरण अर्थ में क्यचन्तनिपात हो कर निषद्या शब्द बनता है ! निषद्या में अर्गन् स्त्री पशु और पंडक (हीजडे)
(૮) સ્ત્ર ના મુખ આદિ અગોપાંગની બનાવટને, મધર આલાપ સહિત મુસ્કરાહટને, વિશ્વમ-વિલાસ, હાવ ભાવપૂર્ણ ચેષ્ટાઓને કદાપી વિચાર ન કરે. આ સઘળને મેક્ષમાર્ગ માટે અવરોધરૂપ સમજીને કામબુદ્ધિથી તેમની તરફ દષ્ટિપાત પણ ન કરે, આમ કરવાથી સ્ત્રી પરીષહજય થાય છે.
(૯) આળસ ખંખેરી નાખીને નગર, ગામ ઘર આદિમાં મમત્વથી રહિત થઈને અનિયત રૂપથી નિવાસ કરનાર શ્રમ પ્રતિમાસ વિહાર-ચય કરે. આમ કરવાથી ચર્યાપર પહેજય થાય છે.
(૧૦) પીઠ ફલક વગેરે બેસવાના સાધનને નિષદ્યા કહે છે. જેમાં निपान ४२१मा मा त निषा संज्ञायां समजनिपत-निषद्-मा सूत्रथी અધિકરણ અર્થમાં નિપાત થઈને નિષદ્યા શબ્દ બને છે. નિષદ્યામાં અર્થાત્ સ્ત્રી, પશુ તથા પંડક (વ્યંઢળ) વગરના સ્થાનમાં અનુકૂળ અને પ્રતિકૂળ
श्री तत्वार्थ सूत्र : २
