Page Text
________________
दीपिका-निर्युक्ति टीका अ. ६ स्. ९ अजीवाधिकरण निरूपणम्
१७
स्य मासुकजकारनालादिकस्य च खण्ड-श -शर्करा - मरीचादिभिः सह पात्रे - मुखे वा संयोजनं भक्तपानसंयोजनाधिकरणम् । उपकरणस्य - उपधेर्वस्त्रादिकस्याऽन्यैर्वस्त्रा दिकैः सह संयोजनम् उपकरणसंयोजनाधिकरणम् । निसर्जनाधिकरणं पुनस्त्रिविधम्, कायनिसर्गाधिकरणम् -वा निसर्गाधिकरणम् - मनोनिसर्गाधिकरणञ्चेति । तत्र - कायस्थ औदारिकादि शरीरस्य विधिना स्वच्छन्देन शस्त्रच्छेदनाऽग्निजल प्रवेशोन्दन्धनादिना निसर्जनम् - उज्झन - कार्य निसर्माधिकरणम् । वाचोनिसर्जनं ३ शाखोपदेशं विना प्रेरणं वा निसर्गाधिकरणम् । मनसश्च निसर्जनं शास्त्रोपदेशाद स्वादिष्ट बनाने के लिए एक खाद्य पदार्थ को दूसरे खाद्य पदार्थ के साथ मिलाना भक्तसंयोजनाधिकरण है। इसी प्रकार द्राक्षा, दाडिम आदि के रस को या प्रासुक जल एवं कांजी आदि के पानी को खांड, शक्कर, कालीमिर्च आदि के साथ पात्र में या मुख में मिलाना पानसंयोजनाधिकरण है । तात्पर्य यह है कि भोज्य अथवा पेय पदार्थों को सुस्वादु बनाने के विचार से आपस में मिलाना भक्तपान संयोजनाधिकरण है। उपकरण - उपधि-वस्त्र आदि को अन्य वस्त्र आदि से मिलाना उपकरण संयोजनाधिकरण है ।
निसर्गाधिकरण तीन प्रकार का है- कार्यनिसर्गाधिकरण वचनfrefधकरण और मनोनिसर्गाधिकरण औदारिकादि शरीरका स्वच्छन्द विधि से शस्त्र द्वारा छेदन करके आग में प्रवेश करके जल में प्रवेश करके या फांसी लगाकर त्याग करना कार्यानसर्गाधिकरण है । शास्त्रोपदेश के विना प्रेरणा करना वचननिसर्गाधिकरण है और
ખાદ્ય પદાર્થની સાથે ભેળવવા ભત્તયે જનાધિકરણ છે એવી જ રીતે દ્રાક્ષ, દાડમ આદિના રસને અથવા પ્રાસુક જળ અને કાંજી આદિના પાણીને ખાંડ. સાકર, મરીયા વગેરેની સાથે પાત્રમા અથવા મુખમાં ભેળવવુ' પાન સંચા જનાધિકરણ છે. તાત્પર્ય એ છે કે ભાજન અથવા પેય પદાર્થાને સુસ્વાદુ અનાવવાના વિચારથી આપસમાં ભેગા કરવા ઉત્તપાન સંચાજનાધિકરણ છે. G५५२-५धि-वस्त्र આદિને અન્ય વજ્ર આદિથી ભેગા કરવા ઉપકરણ સયાજનાધિકરણ છે
નિસર્વાધિકરણ ત્રણ પ્રકારનાં દે-કાનિસર્ગાધિકરણ, વચનનિસર્ગાધિકરણ અને મનેાનિસર્વાધિકરણ ઔદારિક આદિ શરીરનું સ્વચ્છન્દ વિધિથી શાસ્ત્ર દ્વારા છેદન કરીને, અગ્નિમાં પ્રવેશ કરીને, જળમાં પ્રવેશ કરીને અથવા ફ્રાંસી ઉપર ચઢીને ત્યાગ કરવા કાયનિસર્વાધિકરણ છે. શાસ્રોપદેશ વગર પ્રેરણા કરવી વચન નિસર્વાધિકરણ છે અને શાશ્ત્રાપદેશ વગેરે કરવે મનેાનિસર્વાધિકરણ છે,
त० १३
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨
| SR No. | 006386 |
| Book Title | Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 894 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, & Canon |
| File Size | 49 MB |