Page Text
________________
९६
प्रेक्षितनिक्षेपाधिकरणम् १, एवं प्रत्युषेक्षितेऽपि भूपदेशे दुष्प्रमार्जिते रजोहरणादिनाऽममा जिते वा निक्षेप्यस्य पात्रादेः स्थापनं दुष्पमार्जित निक्षेपाधिकरणम् २ सहसा शत्तयभावात् - चेतयतोऽपि - अप्रत्युपेक्षित दुष्प्रमार्जितभूपदेशे निक्षेप्यस्य स्थापन सहसा निक्षेपाधिकरणम् ३, अनाभोगोऽत्यन्तविस्मृतिः तेन - तथाविधस्म विस्तृतस्य निक्षेध्यस्याऽधिकरणम्, अनाभोगनिक्षेपाधिकरणम् यत्र न खलु त स्थरति यत् प्रत्युपेक्षिते - सुप्रमार्जिते च देशे निक्षेपणीयम् ४ इति । संयोगाधि करण द्विविधम्, भक्तपानसंयोजनाधिकरणम् उपकरण संयोजनाधिकरणञ्चेति । तत्र - मक्तं तावत् त्रिविधम्, अशन-खाद्य-स्वाद्य भेदात् तस्य पात्रे - मुखे वा व्यञ्जम-गुड-फल- शाकादिभिः सह संयोजनम् । एवं द्राक्षा दाडिम पानक
9
"
मूत्र आदि का निक्षेपण करना दुष्प्रत्युपेक्षितनिक्षेपाधिकरण है । (२) भूमि को देख लेने पर भी रजोहरण आदि से पूंजे बिना पात्र आदि रखता दुष्प्रमार्जित निक्षेपाधिकरण कहलाता है। सहसा (एकदम) शक्ति के अभाव से विना प्रतिलेखन किये और बिना पूंजे भूमि पर किसी वस्तु को रखना सहसा निक्षेपाधिकरण है । (४) बिलकुल भूल जाने को अनाभोग कहते हैं। किसी भूली हुई वस्तु को रख देना अनाभोगनिक्षेपाधिकरण है या बिना उपयोग के अन्यमनस्क हो कर किसी वस्तु को कहीं रखना अनाभोगनिक्षेपाधिकरण है ।
संयोगाधिकरण के दो भेद हैं- भक्तपानसंयोजनाधिकरण और उपकरण संयोजनाधिकरण । इन में भक्त (आहार) तीन प्रकार का है - अशन, खाद्य और स्वाद्य । उसका पात्र में या मुख में व्यंजन, गुड, फल या शाक आदि के साथ संयोग करना अर्थात् अधिक અથવા ફેકવા દુષ્પ્રત્યુપેક્ષિતાધિકરણ છે. (૨) ભૂમિને જોઈ લીધા છતાં પણ રજોહરણ આદિથી ગૂંજ્યા વગર પાત્ર વગેરે મુકવાં દુઃપ્રમાર્જિતનિક્ષેપાધિકરણ કહેવાય છે. (૩) સહસા શકિતના અભાવથી પāિહન કર્યાં વગર તેમ જ વગર પૂજે જમીન ઉપર કેાઈ વસ્તુને રાખવી સહસાનિક્ષેપાષિકરણ છે. (૪) તદ્ન ભુટ્ટીજવું તેને અનાભાગ કહે છે. કાઈ વિસરાઇ ગયેલી વસ્તુને રાખી લેવી અનભેાગનિક્ષેપાધિકરણ છે અથવા વગર ઉપયેાગની અન્યમનસ્ક થઈને કેાઈ વસ્તુને કયાંય રાખવી અનાનિÀપાધિકરણ છે.
સચાગાધિકરણના બે ભેદ છે–ભત્તપાન સંચેાજનાધિકરણ અને ઉપકરણ સ‘ચૈાજનાધિકરણ માં ભત્ત (આહાર) ત્રણ પ્રકારનાં છે-અશન, ખાદ્ય અને સ્વાદ્ય. તેના પાત્રમાં અથવા મેઢામાં વ્યંજન, ગાળ, ફળ અથવા શાક આદિની સાથે સચાગ કરીને અર્થાત્ સ્વાદિષ્ટ મનાવવા માટે એક ખાદ્ય પદાર્થીને ખીજા
શ્રી તત્વાર્થ સૂત્ર : ૨
| SR No. | 006386 |
| Book Title | Tattvartha Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1973 |
| Total Pages | 894 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, & Canon |
| File Size | 49 MB |