Kalpsutra Part 02 Sthanakvasi

SR No.: 006382
Original Sutra Author: N/A
Author: Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year: 1959
Total Pages: 509
Language: Sanskrit, Hindi, Gujarati
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_kalpsutra
File Size: 37 MB

Page 252

श्रीकल्प
मूत्रे ॥२३४॥
कल्प. मञ्जरी टीका
।
सहितुमशक्यान् दुःसहान् परीषहोपसर्गान् परीपहा: शीतोष्णादयः, उपसर्गाः देवमनुष्यतिर्यककृता उपवास्तान्नागणयत्न किंचिदमन्यत । नृत्यगीतेषु च रागम्=आसक्तिं नाधरत्न धृतवान् । दण्डयुद्धमुष्टियुद्धादिकं कचित् प्रवर्तमानं श्रुत्वा तद् द्रष्टुं नोदकण्ठत-उत्कण्ठितो नाभवत् । कामकथासंलीनानां कामसम्बन्धिनां कथां कर्तुं प्रवृत्तानां स्त्रीजनानां मिथःकथासंलापान परस्परंवार्तालापान श्रुत्वा भगवान् रागद्वेषरहितो मध्यस्थभावेन अशरणः आश्रयरहित एव व्यहरत् । घोरातिघोरेषु अतिभयानकेषु संकटेषु-कष्टेषु किश्चिदपि यथास्यात्तथा मनोभाव-चित्तवृत्ति नो विकृत्य किंचिदपि विचारयुक्तं न कृत्वा संयमेन-सप्तदशविधेन तपसा द्वादशविधेन च आत्मानं भावयन्= वासयन् व्यहरत् । भगवान् भयङ्करेऽपि शीते परवस्त्रम् अन्यदीयं वस्त्रमपि न असेवत-शीतनिवारणार्थ नो धृतवान् । तथा गृहस्थपात्रे न अभुङ्क्त-न भुक्तवान् । तथा-अशनपानस्य आहारपानीयस्य मात्राज्ञः परिमाणवेत्ता भगवान्
वीर भगवान् ने दुस्सह परीषहों (भूख-प्यास आदि की बाधाओं) तथा उपसर्गों (देवों, मनुष्यों तथा तिर्यचों द्वारा कृत उपद्रवों) को कुछ न समझा, अर्थात-समभाव से सहन किया। नृत्य-गीतों में राग धारण नहीं किया। कहीं दण्डयुद्ध हो रहा हो या मुष्टियुद्ध (धूंसेवाजी) हो रहा हो तो उसका वृत्तान्त सुन कर कभी उत्कंठा नहीं उत्पन्न की । कामसंबंधी बातचीत करने में प्रवृत्त स्त्रीजनों के पारस्परिक वार्तालाप को सुन कर भगवान् राग-द्वेष से रहित ही बने रहे और मध्यस्थ भाव से, आश्रय रहित होकर विचरे ।
भयानक और अत्यन्त भयानक संकट आने पर भी भगवान् चित्तवृत्ति को तनिक भी विकारयुक्त न करके सत्तरह प्रकार के संयम और बारह प्रकार के तप की आराधना से आत्मा को भावित करते हुए विचरते थे। भगवान् ने अत्यधिक शीत पड़ने पर भी, शीतनिवारण के लिए पराये वस्त्र को कभी धारण नहीं किया, तथा गृहस्थ के पात्र में भोजन नहीं किया। अभिप्राय यह है कि न भगवान् के पास वस्त्रपात्र थे, न दूसरों से लेकर ही उनका सेवन करते थे। उन्हों ने किसी भी स्थिति में वख-पात्र का આ સાંભળી દિગમૂઢ થઈ ગયા અને છેવટે આવા પ્રકારનું માનસ બતાવવાનું તેઓએ છેડી દીધું. અનુકુળ પરિષહે ઉપરાંત, માર-તાડન-તર્જન- છેદન-ભેદન કુતરાં કરડાવવા લાકડીના પ્રહારો -મુષ્ટિ,-લા, પગથી છુંદવા ખૂદી નાખવા વિગેરેના દુઃખે તે હંમેશના થઈ પડયાં હતાં. એટલે બધા દુઃખોને સમભાવથી સહન કરતા હતા. ભગવાન આ અનાર્ય પ્રદેશમાં નિરતિચાર પણે રહી વંદન નમસ્કાર-માન-અપમાન-પુજા-શ્રદ્ધા-નિંદા પ્રસન્નતા -અપ્રસન્નતા વિગેરેમાં સમ પરિણમે રહી વિચરતા હતા મૌનપણુ એ તેમને મુખ્ય યોગ હતા. આ ઉપરાંત, રાગ-દ્વેષના ભાવોથી વિરક્ત રહી છએ કાયના જીવોની રક્ષા કરતા.
જીવ ચતુગતિમાં જે ભ્રમણ કરી રહ્યા છે, જન્મ; જરા; મરણના દુઃખે અનુભવિ રહ્યો છે તે સર્વનું મૂળ
भगवतः समभाव
वणनम्। ॥मू०९०॥
२३४॥
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૨