________________
श्रीकल्प
कल्प
सूत्रे
मञ्जरी
॥५४॥
टीका
छाया-तपःसंयमयोगेषु, योग्यं यस्तु प्रवर्तयति ।
निवर्तयति अयोग्यं च, गणचिन्ती प्रवर्तकः ॥१॥ इति । तथा-यो हि गणस्य कतिपयसाधुसमुदायस्य स्वामी भवति स गणीत्युच्यते । उक्तं चास्य स्वरूपम्
“सुत्तत्थे निम्माओ. पियदढधम्मोऽणवत्तणाकसलो । जाइकुलसंपन्नो, गंभीरो लधिमंतो य ॥१॥ संगहुवग्गहनिरओ, कयकरणो पवयणाणुरागी य ।
एवंविहो य भणिओ, गणसामी जिणवरिदेहिं ॥२॥"
जो योग्य मुनि को तप और संयम में प्रवृत्त करते हैं और अयोग्य को हटाते हैं, इस प्रकार गण का कार्य करने वाले मुनि प्रवर्तक कहलाते हैं ॥१॥
अब गणीका स्वरूप कहते हैं--
तथा-जो गण का अर्थात् थोड़े साधुओं के समूह का स्वामी होता है, उसे गणी कहते हैं। गणी का स्वरूप इस प्रकार कहा है--
“सुत्तत्थे निम्माओ, पियदढधम्मोऽणुवत्तणाकुसला ।
जाइकुलसंपन्नो, गंभीरो लधिमंतो य ॥१॥
અર્થ–તપ અને સંયમના ભેદાનભેદ સમજાવી તેનું મૂલ્યાંકન સમજાવે છે. સાધુને બરાબર આચાર વિચારમાં સ્થાપિત કરી વૈરાગ્ય ધ્યાન આદિ પ્રવૃત્તિઓમાં યોગ્ય દોરવણી આપે છે, આવી રીતે “ગ” નું અધૂરું રહેલ કાર્ય પૂરું કરવામાં મશગુલ રહે છે એવા સાધુસમુદાયનું કાર્ય કરવાવાલાને “પ્રવર્તક' કહે છે. (૫)
गणीनु १३५ ४९ छेઅહિં ગણને અર્થ છેડા સાધુઓને “સમૂહ એ થાય છે. ગણુને સ્વામી ગણી કહેવાય છે. કહ્યું છે
“सुत्तत्थे निम्माओ, पियदढधम्मोऽणुवत्तणाकुसलो । जाइकुलसंपन्नो, गंभारो लधिमंतो य ॥ ६ ॥
॥५४||
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૧
