Page Text
________________
कल्प
श्रीकल्प
मूत्रे ॥२१७||
मञ्जरी
टीका
एव यौवनकम् युवावस्थाम् अनुमाप्तः सन् एकदा एकस्मिन् समये अन्तःपुरवरगतः स्वकीयश्रेष्ठरमणीभियुक्तः पुष्पकरण्ड के उद्याने स्वच्छन्दं क्रीडति। इतश्च-विश्वनन्दिनो राज्ञो विशाखनन्दी नाम पुत्र आसीत् , यश्च विशाखभूतेर्युवराजपदमदानानन्तरं समुत्पन्नः। तस्य विशाखनन्दिनो माता तं विश्वभूति युवराजपुत्रं पुष्पकरण्डके उद्याने स्वच्छन्दं क्रीडन्तंदृ ष्ट्वा ईर्ष्याविद्धहृदया-ईर्ष्या-परोत्कर्षासहिष्णुता, तया आविद्धम् ईरितं कम्पितं हृदयं यस्याः सा तथाभूता सती कोपपगृहं प्रविष्टा। तस्याः कोपगृहप्रवेशवृत्तान्तं विज्ञाय राजा तां प्रसादयति, परन्तु सा न प्रसन्ना भवति, कथयति च-अस्माकं राज्येन वा बलेन सैन्येन वा किम् ? व्यर्थमेव राज्यं बलं चेति भावः। यदि विशाखनन्दी एवंविधान् भोगान् युवराजपुत्रस्य विश्वभूते गतुल्यान् भोगान् न भुनक्ति । यदि भवति जीवत्यपि अस्माकम् ईदृशी दशा, तदा भवतोऽनुपस्थितौ काऽस्माकं दशा भविष्यति । अस्माकं तु नाममात्रेण राज्यम्, तत्र राज्येऽधिकारः पुनर्युवराजस्य विशाखभूतेः, तत्पुत्रस्य विश्वभूतेश्वास्ति । एवं राज्या वचनं श्रुत्वा राजा विश्वनन्दी अमात्यमाय एवं वक्ष्यमाणप्रकारेण अवादीत्-उक्तवान्-अमात्य ! अस्माकं वंशे अन्येनाभिगतम् इधर राजा विश्वनन्दीका विशाखनन्दी नामका पुत्र था, सो विशाखभूतिको युवराजका पद देनेके बाद पैदा हुआ था। उस विशाखनन्दीकी माता, युवराजपुत्र विश्वभूतिको पुष्पकरण्डक-उद्यानमें स्वच्छन्द क्रीडा करते देखकर इासे अर्थात् दुसरेकी उन्नतिको सहन न कर सकनेके भावसे व्याप्त हृदयवाली हो गई और कोप-भवनमें चली गई। राजाने उसे प्रसन्न करनेका प्रयत्न किया; मगर वह प्रसन्न नहीं हुई और कहने लगी-हमें राज्यसे और सेनासे क्या लाभ ! हमारा राज्य भी व्यर्थ है और सेना भी व्यर्थ
है ! जब कि विशाखनन्दी, युवराजपुत्र विश्वभूतिके समान भोग नहीं भोग रहा है ! आपके जीते जब ___ हमारी यह दशा है तो आपकी अनुपस्थितिमें हमारी क्या दशा होगी? हमारा राज्य तो नाममात्रका है। राज्य के सच्चे अधिकारी तो युवराज विशाखभूति और उसका बेटा विश्वभूति ही हैं!
रानी के यह वचन सुनकर राजा विश्वनन्दी ने मंत्री को बुलाकर कहा-मंत्रिन् ! हमारे कुल में પ્રયાસ કર્યો પણ સર્વ પ્રયાસ વ્યર્થ ગયા. તે ગુસ્સામાં ને ગુસ્સામાં ભભુકી ઉઠી કે આવા મોટા રાજ્ય અને લાવલશ્કરથી અમને શું ફાયદો? આવું સામ્રાજ્ય અસ્તિત્વમાં છે. છતાં પણ મારો પુત્ર વિશાખનંદી, યુવરાજના પુત્ર જેટલાં પણ સુખાસ્વાદ લઈ શકતા નથી. જયારે આપની હયાતિમાં જે આવી અમારી દશા હોય તે આપની કાયમી ગેરહાજરીમાં અમારી દશા કેવી ક૯પવી ? તમે તે તેના પુત્રના હાથમાં છે.
महावीरस्य विश्वभूतिनामक
पञ्चदशो
भवः।
।।२१७॥
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૧
| SR No. | 006381 |
| Book Title | Kalpsutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 596 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_kalpsutra |
| File Size | 41 MB |