________________
कल्प
मञ्जरी
टीका
गृहीतं तद्ग्रहणकालिकमहरात् तृतीयं प्रहरं यावदेव कल्पते, न ततः परतः। ततश्च-द्वितीयप्रहरे गृहीतं चतुर्थे Eyes कल्पते एवेति ॥मू०३३॥
अकल्पनीयप्रस्तावादन्यदप्यकल्पनीयमाहश्रीकल्प
मूलम्-नो कप्पइ निग्गंथाणं वा निग्गंथीणं वा सचित्तं बिल वा लोणं, सचित्तं उब्भियं वा लोणं ॥१०७||
अण्णयरं वा तहप्पगारं सचित्तं वत्थु पडिगाहित्तए वा परिसुंजित्तए वा। आइच्च जेण केणवि पगारेण सचित्तं वस्थु पडिगाहियं हवेजा, तं परिट्ठविजा, णो भुंजिज्जा ॥मू०३४॥
छाया-नो कल्पते निर्ग्रन्थानां वा निन्थीनां वा सचित्तं विडं वा लवणं, सचित्तम् उद्भिदं वा लवणम् , अन्यतरं वा तथाप्रकारं सचित्तं वस्तु प्रतिग्रहीतुं वा परिभोक्तुं वा । कदाचित् येन केनापि प्रकारेण सचित्तं वस्तु प्रतिगृहीतं भवेत्, तत् परिष्ठापयेत्, नो भुञ्जीत ॥मू०३४ ॥
एषणीय अशन आदि ग्रहण किया है, वह ग्रहण करने के समय से तीसरे प्रहर तक उपयोग में लाना कल्पता है, उससे आगे नहीं । दूसरे प्रहर में ग्रहण किया हुआ चौथे प्रहर में तो कल्पता ही है ॥ मू०३३॥
अकल्पनीय का प्रसंग होने पर अन्य अकल्पनीय भी कहते हैं-'नो कप्पइ' इत्यादि ।
मूल का अर्थ-साधुओं और साध्वियों को सचित्त काला नमक, सचित्त समुद्री नमक तथा इसी प्रकार की अन्य कोई भी सचित्त वस्तु ग्रहण करना अथवा भोगना नहीं कल्पता। कदाचित् भूल-चूक आदि से सचित्त वस्तु ले ली हो तो उसे परठ देना चाहिए, उसका उपयोग करना नहीं कल्पता ।। मू०३४॥
આદિ લીધાં હોય તે લેવાના સમયથી ત્રીજા પહેર સુધી ઉપયોગમાં લેવાં કપે છે, તેથી આગળ નહિ. બીજા પહોરમાં લીધેલાં ચેથા પહેરમાં તે ક૯પે છે. (સૂ૦૩૩)
म वाना खाय भी अशुपता पहा ५५ छ: 'नो कप्पइ' त्यादि.
મૂળને અર્થ-સાધુ-સાધ્વીઓને સચેત કાળું નમક, સચેત દરિયાઈનમક (મીઠું), તથા એ પ્રકારની બીજી કોઈપણ સચિત્ત વસ્તુ પ્રહણ કરવી અથવા ભેગવવી કપતી નથી. કદાચ ભૂલ્ય-ચૂકયે સચિત્ત વસ્તુ લેવાઈ હોય તે તેને પરઠવી દેવી, તેને ઉપભોગ કરે કલ્પ નથી. (સૂ૦૩૪)
१०७॥
છે
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૧