________________
ज्ञानचन्द्रिका टीका - सर्पदृष्टान्तः, खड्गिदृष्टातः
अथैकोनविंशतितमः सर्पदृष्टान्तः
aadi महावीरस्य लौकिकरक्तमास्वाद्य चण्डकौशिकसर्पो ज्ञानं प्राप्तवान् । इयं तस्य पारिणामिकी बुद्धिः ।
इत्ये कोनविंशतितमः सर्पदृष्टान्तः ॥ १९ ॥ अथ विंशतितमः खड्गदृष्टान्तः
खड्गी - ' गेंडा ' इति प्रसिद्धोऽरण्यपशुविशेषः । कोऽपि श्रावको यौवनमदेन व्रता विचाराणामालोचनामकृत्वा मृतः । ततोऽसौ वने खगिपशुभवं प्राप्य तस्मिन् वने आगन्तुकान् मनुष्यान् निहत्य भक्षयति । एकदा तेन मार्गेण गच्छन्तो बजा सो रकमुखवत्रिकाः साधवस्तेन दृष्टाः । स खड्गी पशुस्तान् साधूनाक्रामति, किन्तु जब उस को मणि का निश्चय हो गया तो उसने वृक्ष पर चढ कर उस मणि को ले लिया । इस प्रकार यह उस की पारिणामिकी बुद्धि का उदाहरण है ॥ १८ ॥
८२५
-
उन्नीसवां सर्प दृष्टान्त- चण्डकौशिक सर्पने महावीर स्वामी के अलौकिक रक्त का आस्वादन करने के जो ज्ञान प्राप्त किया वह उसकी पारिणामि की बुद्धिका फल है ॥ १९ ॥
बीसवां खड्ग दृष्टान्त - कोई श्रावक यौवन के मद में आ कर व्रतों में लगे हुए दोषों की आलोचना नहीं कर के मरा तो वह गैंडाकी पर्याय से उत्पन्न हुआ । वह इतना नृशंस था कि वन में जो भी कोई मनुष्य आता उस को यह मार कर खा जाता । एक समय इसने मार्ग में जाते हुए मुख पर सदोरकमुखवस्त्रिका बांधे हुए अनेक मुनियों को देखा। देखते ही यह उन पर आक्रमण करने के लिये झपटा, परन्तु ચડીને તે મણ લઇ લીધા. આ પ્રમાણે આ તેની પારિણામિકી બુદ્ધિ हारथयुं ॥ १८ ॥
શ્રી નન્દી સૂત્ર
ઓગણીસમુ સર્પ દૃષ્ટાંત--ચડકોશિક નામે મહાવીર સ્વામીના અલૌકિક રક્તને ચાખીને જે જ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું" તે તેની પારિણામિકી બુદ્ધિનુ ફળ હતુ... ૫૧૯ા વીસમુ' વધુ દૃષ્ટાંત-કોઇ એક શ્રાવક યૌવનના મદમાં આવીને ત્રતામાં આવેલ દેષાની આલાચના કર્યા વિના મરવાથી ગે’ડારૂપે ઉત્પન્ન થયા. તે એટલે બધા નિય હતો કે વનમાં જે કોઈ મનુષ્ય આવતા તેને મારીને ખાઈ જતા. એક દિવસ તેણે માર્ગ પરથી જતાં મુખપર દેરી સહિતની મુહપત્તીવાળા અનેક મુનિયાને જોયા. તેમને જોતાં જ તે તેમના પર આક્રમણ કરવા માટે દૂધો
