________________
१२६
नन्दीसूत्रे मूलम्-हत्थम्मि मुहत्तंतो दिवसंतो गाउयम्मि बोद्धव्यो।
जोयणदिवसपुहत्तं, पक्खंतो पन्नवीसाओ ॥४॥ छाया--हस्ते मुहूर्तान्तो, दिवसान्तो गव्यूते बोद्धव्यः।
योजनदिवसपृथक्त्वं, पक्षान्तः पञ्चविंशतिम् ॥ ४ ॥ टोका--' इत्थम्मि मुहुत्तंतो' इत्यादि । हस्ते क्षेत्रतो हस्तप्रमाणक्षेत्रचाहिये कि उतने क्षेत्रगत और कालगत रूपी द्रव्य को ही वह जानता है। जिस समय यह अंगुल के असंख्यातवें भागमात्रगत द्रव्य को जानेगा, उस समय यह आवलिका के असंख्यातवें भाग गत द्रव्यपर्यायों को भी जानेगा, इससे अधिक कालगत द्रव्यपर्यायों को नहीं जान सकेगा। तथा-जिस समय यह अंगुल के संख्यातवें भाग गत द्रव्य को जानेगा, उस समय यह आवलिका के संख्यातवें भागगत ही द्रव्यपर्यायों का जानेगा। इसी तरह जब यह क्षेत्र की अपेक्षा अंगुलपरिमित क्षेत्रान्तर्गत वस्तु-द्रव्य-को जानेगा उस समय यह काल की अपेक्षा किश्चिन्यून आवलिकान्तर्गत द्रव्यपर्यायों को भी जानेगा। तथा जब यह काल की अपेक्षा आवलिकाप्रमाण काल का जाननेवाला होगा तो उस समय यह अंगुलपृथक्त्वपरिमित क्षेत्र का जानने वाला होगा ॥गा. ३॥
'हत्थम्मि मुहत्तंतो' इत्यादि ।
क्षेत्र की अपेक्षा-हस्तप्रमाण क्षेत्र को विषय करने वाला अवधिज्ञान દ્રવ્યને જ તે જાણે છે. જે સમયે તે અંગુલના અસંખ્યાતમાભાગમાત્રગત દ્રવ્યને જાણશે તે સમયે તે આવલિકાના અસંખ્યાતમાભાગગત દ્રવ્યપર્યા
ને પણ જાણશે. તેનાથી વધારે કાલગત દ્રવ્યપર્યાને નહીં જાણી શકે. તથા –જે સમયે તે અંગુલના અસંખ્યાતમાભાગગત દ્રવ્યને જાણશે તે સમયે તે આવલિકાના સંખ્યામાભાગગત જ દ્રવ્યપર્યાને જાણશે. એજ રીતે જ્યારે તે ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ અંગુલપરિમિતક્ષેત્રાન્તર્ગત વસ્તુ-દ્રવ્યને જાણશે તે સમયે તે કાળની અપેક્ષાએ થોડા એાછા આવલિકાન્તર્ગત દ્રવ્યપર્યાને પણ જાણશે. તથા જ્યારે તે કાળની અપેક્ષાએ આવલિકા પ્રમાણુ કાળને જ્ઞાતા થશે ત્યારે તે સમયે તે અંગુલપૃથકત્વપરિમિત ક્ષેત્રને પણ જ્ઞાતા થશે ના ૩
" हत्थम्मि मुहुत्त तो" त्याहि. ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ હસ્તપ્રમાણ ક્ષેત્રને વિષય કરનારૂં અવધિજ્ઞાન કાળની
શ્રી નન્દી સૂત્ર
