________________
९१८
उत्तराध्ययनसूत्रे
,
त्युच्यते, तत्रापि प्रथमं ग्रेवेयकमधस्तनाधस्तनत्वेन हिडिमहिडिममिति तत्र भवा देवा 'हिडिमा हिडिमा' इति । अधस्तनाधस्तनाः = प्रथमत्रिकाधोवर्तिनः अधस्तनमध्यमाः = प्रथम त्रिकमध्यवर्तिनः, अधस्तनोपरितनाः=प्रथम त्रिकोपरिवर्तिनः, तथामध्यमाधस्तनाः=मध्यमा-मध्यमत्रिकवर्तिनः, तत्राप्यधस्तना मध्यमाधस्तनाः । २१२। मध्यम- मध्यमाः तथा मध्यमोपरितनाः, तथा - उपरितनाधस्तनाः = उपरितनाः= उपरिवर्तित्रिकवर्तिनस्तेष्वधस्तनाः, एवमुपरितनमध्यमाः, उपरितनोपरितना इति नवधा ग्रैवेयका देवा भवन्ति । शेषं सुगमम् ॥ २९३॥२१४॥२१५॥
१ अधस्तन अधस्तन, २ अधस्तन मध्यम, ३ अधस्तन उपरितन । १ मध्यम अधस्तन, २ मध्यम मध्यम, ३ मध्यम उपरितन । १ उपरितन अधस्तन, २ उपरितन मध्यम, ३ उपरितन उपरितन। इस प्रकार ये तीनों त्रिक मिलकर नौ हो जाते है । इन अधस्तन अधस्तन तीन तीन त्रिकों में रहनेवाले देव भी अधस्तन अघस्तन आदि रूपसे कहे गये है । इस तरह प्रथम अधस्तन अधस्तन, अधस्तन मध्यम, अधस्तन उपरितन रूप त्रिकमें रहने वाले देव अधस्तन अधस्तन, अधस्तन मध्यम, अधस्तन उपरितन नामसे कहे जाते है । इसी प्रकार द्वितीय मध्यम अधस्तन, मध्यम मध्यम एवं मध्यम उपरितन त्रिकमें तथा तृतीय त्रिक उपरितन अधस्तन आदिमें भी जानना चाहिये । विजय १, वैजयन्तर जयन्त ३, अपराजित ४, और सर्वार्थसिद्ध ५, ये पांच अनुत्तर देव कहे जाते हैं। इस प्रकार और भी वैमानिक देवोंके अनेक भेद होते है ।। २१२ से २१५ ॥
રહે છે તે ગ્રેવેયક કહેવાય છે. ત્રૈવેયકામાં ત્રણ ત્રણ ત્રિક હાય છે, (૧) अधस्तन अधस्तन (२) अधस्तन मध्यम ( 3 ) अधस्तन उपरितन (१) मध्यभ व्यधस्तन (२) मध्यम मध्यम (२) मध्यम उपस्तिन ( १ ) उपरितन अधस्तन (૨) ઉપરિતન મધ્યમ (૩) ઉપરતન ઉપરતન આ પ્રમાણે આ ત્રણે ત્રિક મળીને નવ થઈ જાય છે. આ અધસ્તન અધસ્તન આદિ ત્રણ ત્રણ ત્રિકામાં રહેવાવાળા દેવ પણુ અધસ્તન અધસ્તન આદિ રૂપથી કહેવાયા છે. મા પ્રમાણે પ્રથમ અધસ્તન અધસ્તન, અધસ્તન મધ્યમ, અધસ્તન ઉપરિતન રૂપ ત્રિકમાં રહેવાવાળા દેવ અધસ્તન અધસ્તન, અધસ્તન મધ્યમ, અધસ્તન ઉપરિતન, નામથી કહેવાય છે, આ પ્રમાણે બીજા-મધ્યમ અધસ્તન, મધ્યમ મધ્યમ, અને મધ્યમ ઉપરિતન ત્રિકમાં તથા ત્રીજા ત્રિક ઉપરિતન અધસ્તન, આદિમાં પણ જાણવા જોઈએ. વિજય ૧, વૈજયન્ત ૨ જયંત ૩ અપરાજીત ૪ અને સર્વાથ સિદ્ધ પ આ પાંચ અનુત્તર દેવ કહેવામાં આવે છે. આ પ્રમાણે વૈમાનિક દેવોના અનેક ભેદે હાય છે. ॥ ૨૧૨ ૨૧૫ ૫
उत्तराध्ययन सूत्र : ४
