________________
९१३
प्रियदर्शिनी टीका अ० ३६ वैमानिकदेवनिरूपणम्
टीका-'चंदा सूरा य' इत्यादि
चन्द्राः, सूर्याः, नक्षत्राणि, च=पुनः ग्रहाः, तथा तारागणाप्रकीर्णक तारका समूहा इत्यर्थः, इत्येते पश्चधा-पञ्चविधाः, ज्योतिरालयाः ज्योतिष्मन्तः, ज्योतिकदेवाः सन्तीत्यर्थः। स्थिताः मनुष्यक्षेत्राद् बहिः स्थिता एव सन्ति, तन्मध्ये तु विचारिणः-विशेषेण मेरोः पादक्षिण्येन अबाधया सततमेव, परिभ्रमणशीला इत्यर्थः । तद्विमानानि हि एकविंशत्यधिकानि एकादश योजनशतानि मेरोश्चतसृवपि दिवबाधया सततमेव प्रदक्षिणारूपेण चरन्ति ॥२०७॥
वैमानिक देववर्णनम्वैमानिक देवानाहमूलम्-वेमाणिया उ जे देंवा, दुविहा ते वियाहिया ।
कंप्पोवगा ये बोधव्वा, कप्पाईया तहेवं य ॥२०८॥ छाया-वैमानिकास्तु ये देवाः, द्विविधास्ते व्याख्याताः।
___ कल्पोपगाश्च बोद्धव्याः, कल्पातीतास्तथैव च ॥२०८॥ अब ज्योतिष्कोंके भेद कहते है- 'चंदा' इत्यादि।
अन्वयार्थ--(पंचहा जोइसालया-पंचधा ज्योतिरालयाः) पांच ज्योतिष्क देव है वे ये है (चंदा-चंद्राः) चंद्रमा (सूरा-सूर्याः) सूर्य (नक्खत्तानक्षत्राणि) नक्षत्र, (गहा-ग्रहाः) ग्रह (तारागणा-तारागणः) तारागण । ये ज्योतिषी देव (ठिया-स्थिताः) ढाईद्वीपसे बाहर स्थिर है तथा ढाईद्वीप में (वियारिणो-विचारिणः ) गतिशील है। ये निरन्तर सुमेरु पर्वतकी प्रदक्षिणा किया करते है । ग्यारह सौ इक्कीस ११२१ योजन मेरुको छोडकर इनके विमान उसकी चारों दिशाओमें अबाधितरूपसे प्रदक्षिणा सतत करते रहते हैं । २०७॥
वे ज्योतिषाना ले ४ छ-" चंदा " त्या !
अन्वयार्थ--पंचहा जोइसालया-पंचधा ज्योतिरालयः पांय ज्योति है छ १ मा प्रमाणे छे. चंदा-चन्द्राः यन्द्रमा, सूरा-सूर्याः सूर्य नक्खत्तानक्षत्राणि नक्षत्र, गहा-ग्रहाः घई मने तारागणा-तारागणोः तारा ॥ ज्योति व ठिया-स्थिताः मढी द्वीपनी २ स्थिर छ. तथा मढी द्वीपमा वियारिणो-विचारिणः गतिशित छ त निरंतर सुभे३ ५तनी प्रतिक्षाए। रे છે. અગ્યારસે એકવીસ જે જન મેરૂને છેડીને એનાં વિમાન તેની ચારે દિશાએમાં અબાધિતરૂપથી સતત રીતે પ્રદક્ષિણા કરે છે. જે ૨૦૭ उ० ११५
उत्तराध्ययन सूत्र:४
