________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० ३६ जलचरजीवनिरूपणम्
तत्र जलचर जीवानाहमूलम्-मच्छा ये कच्छभा य, गाहा य मगराँ तहा।
सुसुमारा य बोधवा, पंचही जलयराहियों ॥१७३॥ लोएंगदेसे ते सव्वे, न सव्वत्थ वियाहिया । एत्तो कालं विभागं तुं, वोच्छं तेसिं चउबिहम् ॥१७४॥ संतई पप्पणाईया, अपज्जवसिया वि य । ठिइं पडुच्च साईया, सपज्जवसिया वि ये ॥१७५॥ एगा ये पुव्वकोडी उँ, उकोसेण वियोहिया ।
आंउठिई जलयंराणं, अन्तोमुंहत्तं जहँनिया ॥१७६॥ पुवकोडिर्पहत्तं तु, उक्कोसेण वियाहिया । कायठिई जलयराणं, अंतोमुहत्तं जहन्नया ॥ १७७ ॥ अणंतकालमुकोसं, अंतोमुंहुत्तं जहन्नयम् । विजॅढंमि सेए काए, जलयरोणं अंतरम् ॥१७८॥ छाया-मत्स्याश्च कच्छपाश्च, ग्राहाश्च मकरास्तथा।
सुंसुमारश्च बोद्धव्याः, पञ्चधा जलचरा आख्याताः ॥ १७३॥ लोकैकदेशे ते सर्वे, न सर्वत्र व्याख्याताः । अतः कालविभागं तु, वक्ष्यामि तेषां चतुर्विधम् ॥१७४॥ सन्ततिं प्राप्य अनादिकाः, अपर्यवसिता अपि च । स्थिति प्रतीत्य सादिकाः, सपर्यवसिता अपि च ॥ १७५ ॥ एकां च पूर्वकोटिम् , उत्कर्षेण व्याख्याता । आयुः स्थिति लचराणाम् , अन्तर्मुहूर्त जघन्यिका ॥१७६॥ पूर्वकोटि पृथक्त्वं तु, उत्कर्षेण व्याख्याता । कायस्थितिर्जलचराणाम् , अन्तर्मुहूत जघन्यिका ॥ १७७॥ अनन्तकालमुत्कृष्टम् , अन्तर्मुहूर्त जघन्यकम् ।
त्यक्ते स्वके काये, जलचराणामन्तरम् ॥ १७८ ॥ टोका-'मच्छा य कच्छभा य' इत्यादि । मत्स्याः, कच्छपाः, च–पुनः ग्राहाः=' गोहि' इति ख्याताः, तथा-मकराः=
उत्तराध्ययन सूत्र :४
