________________
उत्तराध्ययन सूत्रे
कथमित्याह
मूलम् - पढमं पोरिसि सज्झायं, बीयं झाणं झियायई । तइयाँए भिक्खयरियं, पुणो चंउत्थीइ सज्झायं ॥ १२ ॥ छाया - प्रथमायां पौरुष्यां स्वाध्यायं द्वितीयायां ध्यानं ध्यायेत् । तृतीयायां भिक्षाचर्या, पुनश्चतुथ्या स्वाध्यायम् ॥ १२ ॥ टीका -' पढमं ' इत्यादि ।
प्रथमायां पौरुष्यां दिवसस्य प्रथमे प्रहरे स्वाध्यायं = वाचनादिकं कुर्यात् । द्वितीयायां पौरुष्यां द्वितीयमहरे ध्यानं = सूत्रार्थचिन्तनरूपं ध्यायेत् - धातूनामनेकार्थत्वात् कुर्यादित्यर्थः । द्वितीय पौरुध्या अर्थपौरुषीत्वादस्यामर्थविषये एवं मानसादि व्यापारणम् इति भावः । तृतीयायां पौरुष्यां भिक्षाचर्याम् उपलक्षणत्वादाहारादिकं च कुर्यात् । पुनः चतुर्थ्यां पौरुर्ष्या स्वाध्यायम्, उपकक्षणात् प्रतिलेखनादिकं च कुर्यात् । ' पढमं ' ' बीयं ' इत्यत्र सप्तम्यर्थे द्वितीया । 'पोरीसि' इति लुप्त सप्तम्यन्तं पदम् | 'झियाय' इत्यत्र लिङथे लट् ॥ १२ ॥
"
उत्तर गुणों का पालन कैसे करें ? सो कहते हैं-' पढमं' इत्यादि । अन्वयार्थ -- ( पढमं पोरसि - प्रथमायां पौरुष्याम् ) प्रथम पौरुषी में-दिवस के प्रथम प्रहर में (सज्झायं कुज्जा-स्वाध्यायं कुर्यात् ) वाचनादिकरूप स्वाध्याय करना (बीयं झाणं झियायइ-द्वितीयायां ध्यानं ध्यायेत्) द्वितीय पौरुषी में - द्वितीय प्रहर में - सूत्रार्थ चिन्तनरूप ध्यान करे। (तझ्याए भिक्खा यरियं कुज्जा - तृतीयायां भिक्षाचर्यां कुर्यात्) तृतीयपौरुषी में - तृतीयप्रहरमें भिक्षावृत्ति करे (पुनः) फिर (चउत्थाए सज्जायं कुज्जा-चतुर्थ्यां स्वाध्याय कुर्यात्) चतुर्थ पौरुषी में चतुर्थ प्रहर में स्वाध्याय एवं प्रतिलेखना आदि करें ॥ १२ ॥ प्रथम पौरुषीमें स्वाध्याय करे ' इस प्रकार जो कहा गया है सो
6
उत्तराध्ययन सूत्र : ४
उत्तर गुणोतुं यासन ते रे ? ते वामां आवे छे - "पढमं" इत्यादि. अन्वयार्थ - पढमं पोरसी - प्रथमायां पौरुष्याम् प्रथम पोषीमा द्विवसना प्रथम अडेरभां सज्झायं कुज्जा - स्वाध्यायं कुर्यात् वायनाहि४३५ स्वाध्याय पुरवा, बीयं झाणं झियाय द्वितीयायां ध्यानं ध्यायेत् मीक पोषीना भीन्न प्रहरमां सूत्रार्थ भिंतन३५ ध्यान ४२वुळं तइयाए भिक्खायरियं कुज्जा - तृतीयायां भिक्षाचर्यां कुर्यात् तृतीय यौ३षीना-त्रीय प्रहरमां लिक्षावृत्ति ४२वी, पछी चउत्थीए सज्झायं कुज्जा - चतुर्थ्यां સ્વાધ્યાય ર્થાત્ ચાથા પ્રહરમાં સ્વાધ્યાય અને પ્રતિલેખના અદ્ઘિ કરવું, ૫૧૨ા પ્રથમ પૌરૂષીમાં સ્વાધ્યાય કરે' આ પ્રમાણે જે કહેવામાં આવેલ છે.
6