________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० ३६ स्पर्शतः स्कन्धपरमाणुनिरूपणम्
७१३ छाया-स्पर्शतः परिणता ये तु, अष्टधा ते प्रकीर्तिताः ।
कर्कशा मृदवश्चैव, गुरवो लघवस्तथा ॥२०॥ शीता उष्णाः स्निग्धाश्च, तथा रूक्षाश्च आख्याताः।
इति स्पर्श परिणता एते, पुद्गलाः समुदाहृताः॥२१॥ टीका-'फासओ' इत्यादि
ये तु स्कन्धादयः, स्पर्शतः परिणताः, स्पर्शपरिणामिनस्ते, अष्टधा प्रकीर्तिताः। तद् यथा-कर्कशाः पाषाणादिवत्कर्कशस्पर्शवन्तः, मृदवः शिरीशपुष्पादिवन्मृदु स्पर्शवन्तः, 'चेव' इति समुच्चये। गुरवः हीरकादिवद्गुरुत्वं प्राप्ताः । तथा-लघवः =अर्क ( आकडा ) इति भाषा प्रसिद्धा तूलादिवल्लघुत्वं प्राप्ताः॥२०॥
अब स्पर्शको आश्रय करके कहते हैं-'फासओ' इत्यादि ।
अन्वयार्थ-(जे उ-ये तु) जो पुद्गल स्कंध आदि (फासओ परिणया-स्पर्शतः परिणताः) स्पर्श गुणसे परिणत हुए हैं (ते-ते) वे पौदगलिक स्कंध (अट्ठहा पकित्तिया-अष्टधा प्रकीर्तिताः) आठ प्रकारके कहे गये हैंजैसे-(ककडा मउवा गरुया लहुया तहा सीया उण्हाय लुक्खा आहियाकर्कशाः मृदवः गुरवः लघवः तथा शीताः उष्णाः रूक्षाः आख्याताः) कर्कशस्पर्शवाले मृदुस्पर्शवाले, गुरुस्पर्शवाले, लघुस्पर्शवाले, शीतस्पर्शवाले, रूक्षस्पर्शवाले । (इय-इति) इस प्रकार (एए-एते) ये ( पुग्गलापुद्गलाः ) पुद्गल (फासपरिणया समुदाहिया-स्पर्शपरिणताः समुदा. हृताः) स्पर्शगुण परिणत हुए कहे गये हैं।
भावार्थ-स्पर्श आठ प्रकारका होता है। और यह स्पर्शगुण पौद्गलिक स्कंध आदिकोंमें ही पाया जाता है। अरूपी पदार्थों में नहीं।
डवे स्५ने आश्रय ४६२ ४९ छ.-" फासओ" त्या !
अ-क्या-जे उ-ये तु २ गत २४५ माहि फासओ परिणयास्पर्शतः परिणताः २५ गुथ्थी परिणत थये डाय छे ते-ते ते पोलि४ २४ अदहा पकित्तिया-अष्टधा प्रकीर्तिताः मा प्रधान वामां मावत छ
भ-कक्कडा मउवा गरुया लहुया तहा सीया उण्हाय लुक्खा आहिया-कर्कशाः मृदवः गुरवः लघवः तथा शीताः उष्णाः रूक्षाः आख्याताः ४४॥ ५५शवाणा, મૃદુસ્પર્શવાળા, ગુરૂપશંવાળા, લઘુસ્પર્શવાળા, ઠંડાસ્પર્શવાળા, રૂક્ષસ્પર્શવાળા, इय-इति । प्रभारी ए ए-एते थे पुग्गला-पुद्गलाः पुगर फासपरिणया समुदाहिया-स्पर्शपरिणताः समुदाहृताः २५श शुशु परिणत येत मतावामां आवे छे.
ભાવાર્થ-સ્પર્શ આઠ પ્રકારને હોય છે. અને આ સ્પર્શગુણ પદગલિક સ્કંધ આદિકમાં જ જોઈ શકાય છે. અરૂપી પદાર્થોમાં નહીં. રૂપ, રસ, उ० ९०
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૪
