________________
-
उत्तराध्ययनसूत्रे व्यापारे भवा-आवश्यकी । उपाश्रयात् निर्गच्छन् साधुरावश्यकीति वदति । अत आवश्यकी नाम प्रथमा सामाचारी १ । द्वितीया सामाचारी च नैषेधिकी । निषेधेन कार्यान्तरनिषेधेन निवृत्ता-नैषेधिकी । साधुर्यदृर्थ निर्गच्छति तदेव कार्य संपादनीयं यत्र भवति सा नैषेधिकीत्यर्थः । आवश्यकीं कृत्वा साधुर्गुरुणा यावदुक्तः तावदेव कृत्वा निवृत्तः उपाश्रये प्रविशन् नैपेधिकीति वदति । अत आवश्यकी सामाचार्यानन्तरं द्वितीया नैषेधिकी सामाचारी २ । च-पुनः तृतीया सामाचारी हिया-नैषधकी) नैषेधिकी (३) (आपुच्छणा-आप्रच्छना) आप्रच्छना (४) (पडिपुच्छणा-प्रतिप्रच्छना) प्रतिप्रच्छना (५) (छंदणा-छन्दना) छंदना (६) (इच्छाकारो-इच्छाकारः) इच्छाकार (७) (मिच्छकारा-मिथ्याकारः)मिथ्याकार (८)(तहकारो-तथाकारः) तथाकार (९) (अब्भुट्ठाणंअभ्युत्थानं) अभ्युत्थान (१०) ( उपसंपया-उपसम्पद् ) उपसम्पत् , ये साधुओंको सामाचारीके दस भेद हैं । आवश्यक कर्तव्य करने में जो विना किसी प्रमादके सामाचारी की जाती है वह आवश्यकी-सामाचारी है। जब साधु उपाश्रयसे बाहर निकलता है तब वह “आवश्यकी" कहता है वह प्रथम सामाचारी है। १। कार्यान्तरनिषेधसे जो सामाचारी होती है वह नैषेधिकी सामाचारी है-साधु जिस कार्यके लिये बाहर गया हो उसको वही कार्य करना चाहिये अन्य नहीं। अर्थात् गुरुमहाराजने जो कार्य करने के लिये जितना कहा हो वह कार्य उतना ही करना इसका नाम नैषेधिकी है । आवश्यकी क्रिया करके साधु इस क्रियाको करता है। जब वह गुरु द्वारा कथित कार्यको करके उपाश्रयमें आता है तो 'नषेधिकी' नषेधकी नैषधी, (3) आपुच्छणा-आप्रच्छना २॥छना, (४) पडिपुच्छणाप्रतिप्रच्छना प्रतिप्रश्ना ,(५) छंदणा-छंन्दना छन्ना, (6) इच्छाकारो-इच्छाकारः २०७२, (७) मिच्छकारो-मिथ्याकारः भिथ्या४।२, (८) तहक्कारो-तथाकारः तथा४१२. (4) अब्भुट्ठाणं-अभ्युत्थानं मत्युत्थान, (१०) उवसंपया-उपसम्पद ઉપસમ્પત, એ સાધુઓની સામાચારીના દશ ભેદ છે. આવશ્યક કર્તવ્ય કરવામાં જે કઈ પણ પ્રકારના પ્રમાદ વગર સમાચારી કરવામાં આવે છે તે આવશ્યકી साभायारी छ. न्यारे साधु उपायथी महार नीले छे. त्यारे ते 'आवश्यकी' એવું કહે છે. ના કાર્યાન્તર નિષેધથી જે સામાચારી થાય છે તે નિશ્ચિકી સામાચારી છે. સાધુ જે કાર્યને માટે બહાર ગયા હોય, તેમણે તેજ કાર્ય કરવું જોઈએ, બીજું નહીં. અર્થાત્ ગુરુમહારાજે જે કાર્ય કરવા માટે જેટલું કહ્યું હોય તેટલું જ કાર્ય કરવું તેનું નામ નૈધિકી છે. આવશ્યકી ક્રિયા કરીને સાધુ આ ક્રિયાને કરે છે. ગુરુએ કહેલા કાર્યને કરીને જ્યારે તે ઉપા
उत्तराध्ययन सूत्र:४
