________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० ३२ प्रमादस्थानवर्णनम्
४५९
रागद्वेषौ गृह्येत । पूर्वत्र तथोक्तत्वात् । रागान्तर्गतत्वेऽपि तस्य पृथग्ग्रहणं तत्माधाम्य ख्यापनार्थ, लोभक्षये सति रागद्वेषयोरुभयोः सर्वथैवाभावात् । यस्य किञ्चनापि = स्वल्पमपिद्रव्य मितिशेषः, नास्ति तस्य लोभः हतः - विनष्टः । परिग्रहो लोभस्य कारण, द्रव्ये सति हि लोभो भवत्येव, तस्मात् परिग्रहः संसारमूलं स सर्वथा त्याज्य इति भावः ॥ ८ ॥
मोक्षाभिलाषिणा जन्ममरणात्मकदुःखजनकानां रागद्वेषमोहादीनां निराकर
चुका है उसकी तृष्णा नष्ट हुई जान लेनी चाहिये क्यों कि तृष्णा का कारण लोभ कहा गया है। यहां तृष्णा शब्द से राग एवं द्वेष ये दो ग्रहण किये गये हैं । यद्यपि लोभ राग के अन्तर्गत हो जाता है तो भी यहां उसका जो पृथक्रूप से ग्रहण किया गया है वह उसकी प्रधाता निर्दिष्ट करने के लिये किया गया है । लोभके क्षय होनेपर रागद्वेष दोनों का सर्वथा अभाव हो जाता है । (जस्स न किंचणाइ तस्स लोहो
ओ - यस्य न किञ्चनापि तस्य लोभो हतः ) तथा जिसके पास कुछ भी नहीं है उसका लोभ नष्ट हुआ जानना चाहिये । परिग्रह लोभका कारण कहा गया है । द्रव्यके होने पर लोभ अवश्य होता ही है । इसलिये परिग्रह संसार का मूल है और वह मोक्षाभिलाषियोंको सर्वथा त्याज्य कहा है । इस प्रकार सूत्रकारने मोक्षाभिलाषी जीवों को यह समझाया है कि जन्म और मरण के दुःखोंको उत्पन्न करनेवाले इन राग, द्वेष एवं मोहको दूर करनेके लिये अकिञ्चनता आश्रयणीय है ॥ ८ ॥
જાણી લેવી જોઈ એ. કેમકે, તૃષ્ણાનું કારણુ લેાભ મતાવવામાં આવેલ છે. અહીં તૃષ્ણા શબ્દથી રાગ અને દ્વેષ એ બન્ને ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે. જો લાલ રાગના અંતર્ગત બની જાય છે તે પણ અહીં તેનું જે પૃથકૂરૂપથી ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે એ તેની પ્રધાનતા બતાવવા માટે કરવામાં આવેલ છે. बोलना क्षय थवाथी रागद्वेष मन्नेनो सर्वथा अभाव मनी लय छे, जस्स न किंचणाइ तस्स लोहो हओ - -यस्य न किञ्चनापि तस्य लोभो हतः तथा लेनी पासे કાંઈ પણ નથી એના લેાભ નષ્ટ થયેલેા જાણવા જોઈએ. પરિગ્રહ લેાભનું કારણ બતાવેલ છે. દ્રવ્ય હાવાથી લાભ અવશ્ય થાય જ છે. આ માટે પરિગ્રહ સંસારનું મૂળ છે. અને તે મેાક્ષાભિલાષીચા માટે સર્વથા ત્યાજ્ય બતાવેલ છે. આ પ્રમાણે સૂત્રકારે મેાક્ષાભિલાષી જીવાને એ સમજાવેલ છે કે, જન્મ અને મરછુના દુઃખાને ઉત્પન્ન કરનાર આ રાગ, દ્વેષ અને માહુને દૂર કરવા માટે सम्यिनता आश्रयषीय छे. ॥ ८ ॥
उत्तराध्ययन सूत्र : ४
