________________
४५७
प्रियदर्शिनी टीका अ० ३२ प्रमादस्थानवर्णनम् कारणं यस्य तत् तथा, च-अपि, वदन्ति, रागद्वेषमोहाः ज्ञानावरणादि कर्मणः कारणमिति वदन्तीत्यर्थः। कर्म च जातिमरणस्य-जातयश्च मरणानि च जातिमरणं तस्य, अनन्तजन्ममरणानामित्यर्थः, मूल कारणं वदन्ति । जातिमरणं च-अनन्त जन्ममरणानि च दुःख-दुःखजनकत्वात् दुःखरूपं वदन्ति । एतेन रागादीनां दुःखहेतुत्वमुक्तम् । जन्ममरणसमानमपरं दुख नास्ति । उक्तं हि
मरमाणस्स जं दुक्खं, जायमाणस्स जंतुणो ।
तेण दुक्खेण संतत्तो, न सरइ जाइमप्पणी ॥ १॥ छाया-म्रियमाणस्य यद् दुखं, जायमानस्य जन्तोः।
तेन दुःखेन संतप्तो, न स्मरति जातिमात्मनः ॥ १ ॥इति ॥ ७॥ भवं-कर्म मोहप्रभव) मोहसे ज्ञानावरणीय आदि कर्म उत्पन्न होते हैं । अर्थात् रागद्वेष तथा मोह ये सब ज्ञानावरण आदि कर्मों के कारण हैं। इसी तरह (जाई मरणस्स मूलं च कम्म-जातिमरणस्य च मूलं कर्म) जाति-जन्म तथा मरणका कारण कर्म है। तथा (जाइ मरणं-जातिमरणम्) ये अनन्त जन्म और मरण दुःखजनक होनेसे स्वयं दुःखरूप हैं ऐसा (वयंति-वदन्ति) तीर्थकरादिक देव कहते हैं। कहा भी है___“म्रियमाणतथा जायमान जंतु के जो दुःख होता है उस दुःख से संतप्त होने के कारण वह जीव अपनी जाति की स्मृति नहीं करता हैअर्थात् मरण समय तथा जन्म लेते समय प्राणीको जो दुःख परम्पराका अनुभव होता है उसके आगे वह जीव अपना पूर्वभव भूल जाता है। All भनi २५ . या भाटे कम्मं मोहप्पभवं-कर्म मोहप्रभवं माथी જ્ઞાનાવરણીય આદિ કર્મ ઉત્પન્ન થાય છે. અર્થાત રાગ દ્વેષ તથા મેહ જ્ઞાના१२थीय माहि तु ॥२४ छ. या प्रमाणे जाइमरणस्स मूलं च कम्मजातिमरणस्य च मूलं कर्म onldarम तथा भरनु ।२५ म छे. तया जाई मरणं-जातिमरणम् से मनतम मन भर हु न पाथी पाते । દુઃખ રૂ૫ છે. એવું તીર્થકર આદિ દેવ કહે છે. કહ્યું પણ છે. –
“ખ્રિયમાણ તથા ભાયમાન જંતુથી જે દુઃખ થાય છે. એ દુઃખથી સંતપ્ત થવાના કારણે એ જીવ પિતાની જાતની સ્મૃતિ કરતા નથી. અર્થાત– મરણ સમયે તથા જન્મ લેતા સમયે પ્રાણીને જે દુઃખ પરંપરાને અનુભવ थाय छ तनी माणसे 9 पोताना पूर्व स भूटी तय . ॥७॥ उ० ५८
उत्तराध्ययन सूत्र:४
