________________
प्रियदर्शिनी टीका अ. २५ जयघोष-विजयघोषचरित्रम् मूलम्-कोहा वा जइ वा हासा, लोहा वा जैइ वा भैया ।
मुंसं ने वैयइ जो 3, "तं वयं बूंम माहणं ॥२४॥ छाया-क्रोधाद् वा यदिवा हासात् , लोभाद् वा यदि वा भयात् ।
मृषा न वदति यस्तु, तं वयं ब्रूमो ब्राह्मणम् ॥२४॥ टीका-कोहा वा' इत्यादि
यस्तु क्रोधात्-क्रोधवशात्, उपलक्षणत्वान्मानवशाद् वा, यदि वा हासात्हास्यवशात्, वा-पुनः लोभाद-लोभवशात्, उपलक्षणत्वात् मायावशादपि, यदि वा भयात्=भयवशाच्चापि मृषा-असत्यं न वदति । तं जनं वयं ब्राह्मणं ब्रूमः ।
उक्तंच
" यदा सर्वानृतं त्यक्तं, मिथ्याभाषा विवर्जिता।
अनवयं च भाषेत, ब्रह्म संपद्यते तदा ॥” इति । " यदा न कुरुते पापं सर्वभूतेषु दारुणम् ।
कर्मणा मनसा वाचा ब्रह्म संपद्यते तदा ॥" ॥२३॥ 'कोहा' इत्यादि--
अन्वयार्थ-(जो उ-यस्तु) जो (काहा-क्रोधात्) क्रोधसे मानसे (जइ वा-यदि वा) अथवा हास्यसे (लोहा-लोभात् ) लोभसे मायासे (जइवा-यदि वा) अथवा ( भया-भयात् ) भयसे भी (मुसं न वयउमृषा न वदति) असत्य नहीं बोलता है । (तं वयं माहणं बूम-तं वयं ब्राह्मणं ब्रूमः ) उसको हम ब्राह्मण कहते हैं । कहा भी है
'" यदा सर्वानृतं त्यक्तं, मिथ्याभाषाविवर्जिता।
अनवद्यं च भाषेत, ब्रह्म संपद्यते तदा ॥" जब सब प्रकारके असत्यका त्याग हो, मिथ्या भाषा वर्जित हो
" यदा न कुरुते पापं, सर्वभूतेषु दारुणम् ।
कर्मणा मनसा वाचा, ब्रह्म संपद्यते तदा ॥"॥ २३ ॥ “कोहा"-त्या!
अन्वयार्थ-जो उ-यस्तु कोहा-क्रोधातू ओपथी, भानथी, अथवा स्यथी. લોભથી, માયાથી, અથવા ભયથી પણ અસત્ય બોલતા નથી એમને અમે प्रास) ही छी. ५ छ----
" यदा सर्वानृतं त्यक्तं, मिथ्या भाषा विवर्जिता ।
अनवद्यं च भाषेत, ब्रह्म संपद्यते तदा ॥" જ્યારે સર્વ પ્રકારના અસત્યને ત્યાગ હેય, મિથ્યાભાષા વછત હોય,
उ०४
उत्तराध्ययन सूत्र :४
