________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० २५ जयघोष - विजयघाषचरित्रम्
छाया -- अज्ञानका यज्ञवादिनः,
विद्या ब्राह्मणसम्पदः ।
गूढाः स्वाध्यायतपसा, भस्मच्छन्ना इवाग्नयः ॥ १८ ॥
6
१९
टीका- अजाणगा ' - इत्यादि ।
हे विजयघोष ! तव दानपात्रत्वेनाभिमता ये यज्ञवादिनस्ते ब्राह्मणसंपदः = ब्राह्मणानां सम्पत्तिरूपा या विद्याः = वेदसारभूता आरण्यक ब्रह्माण्डपुराणादिधर्मशास्त्ररूपास्तासां विषये अज्ञानका : = ज्ञानरहिताः सन्ति । वस्तुवस्तु ब्राह्मणानां वेदसारभूता विद्या एव सम्पदः । तद्विज्ञत्वे च कथमेते बृहदारण्यकोक्कदशविधधर्मवेदनोऽपि द्रव्ययागं कुर्युः १ अतो नास्ति तेषां विद्यावेत्तृत्वम् । किंच स्वाध्यायतपसा वेदाध्ययनोपवासादिना गूढाः = बहिः संवरयुक्ता अपि भस्मच्छन्नाः =भस्माइस प्रकार चारों प्रश्नोंका उत्तर दे कर स्वपरका उद्धार करने में कौन समर्थ है ' सो मुनिराज कहते हैं-'अजाणगा ' इत्यादि ।
6
अन्वयार्थ - हे विजयघोष ! तुम जिनको दानका पात्र मानते हो ऐसे वे (जणवाई - यज्ञवादिनः ) यज्ञवादीजन (माहणसंपया विज्जा अजाणका - ब्राह्मणसंपदः विद्याः अज्ञानकाः) ब्राह्मणों की सम्पत्तिस्वरूप आरण्यक पुराण ब्रह्माण्डपुराण आदि धर्मशास्त्र के विषयमें ज्ञानरहित हैं। वास्तवमें ब्राह्मण तो वे ही हैं जिनकी वेदसारभूत विद्या ही सम्पत्ति है । यदि ये बृहदारण्यक्त दशविध धर्मके वेदी होते फिर द्रव्ययज्ञको कैसे करते हैं। इससे इस द्रव्ययज्ञ करनेसे यही ज्ञात होता है कि इनमें विद्यावेतृत्व नहीं है । तथा ये यद्यपि ( सज्जायतवसा गूढा - स्वाध्यायतपसा गूढाः ) वेदाध्ययनरूप स्वाध्याय एवं उपवास आदिरूप तपसे युक्त होते हैं तौ भी ये ( भस्मच्छन्ना अग्गिणो इव संति-भस्मच्छन्ना अग्नयः इव संति )
આ પ્રમાણે ચારેય પ્રશ્નોના ઉત્તર આપીને સ્વ અને પરના ઉદ્ધાર કરવામાં आशु समर्थ छे ते भुनिराज सतावे छे -- " अजाणगा " - इत्याहि !
અન્વયા—હું વિજયધેાષ ! તમે જેને દાનને પાત્ર માને છે તેવા એ जवाई - यज्ञवादिनः यज्ञवाहीन माहणसंपया विज्जा अजाणका-ब्राह्मणसम्पदः विद्या अज्ञानकाः श्राह्मानी संपत्ति स्त्र३य आरएय पुराणु, ब्रह्मांड पुरायु, आदि धर्मશાસ્ત્રના વિષયમાં જ્ઞાનરહિત છે. વાસ્તવમાં બ્રાહ્મણ તે એજ છે જેમની વેદ સારભૂત વિદ્યા જ સંપત્તિ છે. જો તે ખ્રુહદારણ્યાકત દર્શાવધ ધર્મના વેકી હૈાત તા પછી દ્રવ્યયજ્ઞને શા માટે કરે ? આનાથી એ જાણી શકાય છે કે, द्रव्ययज्ञ श्वाथी तेभनामां विद्यावेतृत्व नथी. ले तेथे सज्झायतवसा गूढा - स्वाध्यायतपसा गूढाः वेद्याध्ययन ३५ स्वाध्याय भने उपवास आ३िय तथथी युक्त मनेल छे तो पशु तेथे। भस्मच्छन्ना अग्गिणो इव संति-भस्मच्छन्ना अम्मयः
उत्तराध्ययन सूत्र : ४
