________________
३२२
उत्तराध्ययनसूत्रे ___ आर्जवसंपन्नस्यापि विनयं विना न समग्रफलप्राप्तिः, स च मार्दवादेवेति एकोनपश्चाशत्तमंभेदमाह
मूलम्-महवयाएणं भंते ! जीवे कि जणेइ ? मदवयाए अणुस्सियत्तं जणेइ । अणुस्सियत्तणं जीवे मिउमदवसंपन्ने अट्ठमयहाणाइं निहावेइ ॥ सू० ४९ ॥
छाया-मार्दवेन खलु भदंत ! जीवः किं जनयति ? । मार्दवेन अनुच्छ्रितत्वं जनयति । अनुच्छ्रितत्वेन जीवः मृदुमार्दवसंपन्नः, अष्टौ मदस्थानानि निष्ठापयति ॥ मू०॥४९॥
टीका-मदवयाए' इत्यादि
हे भदन्त ! मार्दवेन आत्मनः कोमलपरिणामो मार्दवं तेन, जीवः किं जनयति ?। भगवानाह-हे शिष्य ! मार्दवेन-कोमलपरिणामेन मानत्यागरूपेण अनुच्छ्रितत्वम् अनुद्धतत्वं विनयं जनयति । मादेवं हि विनयस्य कारणम् , विनयश्च प्रधानोधर्म इति सूचयन् पाह-'अणुस्सियत्तेणं' इत्यादि। अनुनि तत्वेनविनयेन जीवः, मृदुमार्दवसंपन्नः = मृदुः-द्रव्यतो भावतश्चावनमनशीलस्तस्य ___ आर्जव गुणवालेके भी विनयके विना समग्र फलकी प्राप्ति नहीं होती है। यह विनय मार्दव धर्मसे ही प्राप्त होता है । इसलिये उनचासवे बोल में मार्दव गुणको कहते हैं—'मद्दवयाएणं' इत्यादि। ___ अन्वयार्थ-(भंते मद्दवयाएणं जीवे किंजणेइ-भदन्त ! मार्दवेन खलु जीवः किं जनयति) हे भगवन् ! मार्दव गुणसे जीव किस गुणको प्राप्त करता है ? उत्तर-(मवयाए अणुस्सियत्तं जणेइ-मार्दवेन अनुच्छ्रितत्वं जनयति) मार्दवसे जीव अनुच्छ्रितत्व-उद्धतताके त्यामरूप विनयधर्मको प्राप्त करता है। (अणुस्सियत्तेणं जीवे मिउमदवसंपन्नेअट्ठमयट्ठा
આર્જવ ગુણવાળાને પણ વિનયના વગર સમગ્ર ફળની પ્રાપ્તિ થતી નથી, એ વિનય માર્દવ ધર્મથી જ પ્રાપ્ત થાય છે. આ કારણે ઓગણપચાસમાં બોલમાં भाई शुशुन ४ -" मद्दवयाएणं" इत्यादि ।
म-क्याथ-भंते मद्दवयाएणं जीवे किं जणेइ-भदन्त मार्दवेन खलु जीवः किं जनयति मगवान! माह शुशुथी ७१ या गुगुने प्राप्त ४३ छ ? उत्तर-मद्दवयाए अणुस्सियत्तं जणेइ-मादवेन अनुच्छ्रितत्वं जनयति माथी જીવ અનુચ્છિતત્વ—ઉદ્ધતતાના ત્યાગરૂપ વિનય ધર્મને પ્રાપ્ત કરે છે. अणुस्सियत्तेणं जीवे मिउमद्दवसंपन्ने अट्ठमयट्ठाणाई निद्वावेइ-विनय धमाथी ७१
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૪
