________________
उत्तराध्ययनसूत्रे
ज्ञानदर्शनचारित्रबोधिलाभसंपन्नश्च खलु जीवः, अन्तक्रियाम् = अन्तः - पर्यचसानः, स च भवस्य कर्मणां वा, तस्य क्रिया निवर्तनम् अन्तक्रिया मुक्तिरित्यर्थः, तद्धेतुत्वादाराधनाऽप्यन्त क्रियाऽभिधीयते ताम्, कर्मावशेषे तु कल्पविमानोपपत्तिकाम् = कल्पाः देवलोकाः, विमानानि-ग्रैवेयकाऽनुत्तरविमानरूपाणि तेषूपपत्तिर्यतः सा तथा ताम्, अनन्तरजन्मनि विशिष्टदेवत्वफलां, परम्परया तु मुक्तिप्रापिकाम्, आराधना-ज्ञानाद्याऽऽ सेवनारूपाम् आराधयति = करोतीत्यर्थः ॥ १४ ॥
अर्हद्वन्दनानन्तरं स्वाध्यायः कर्तव्यः, स च काल एव तत्परिज्ञानं च कालप्रतिलेखनापूर्वकमिति पञ्चदशभेदरूपां तामाह
मूलम् - कालपडिलेहणयाए णं भंते ! जीवे किं जणेइ । कालपडिलहणयाए णाणावरणिज्जं कम्मं खवेइ ॥ १५ ॥
२३६
कालमतिलेखनतया खलु भदन्त ! जीवः किं जनयति ? | कालप्रतिलेखनतया खलु ज्ञानावरणीय कर्म क्षपयति ।। १५ ।।
तोहिलाभ संपन्ने य णं जीवे अंतकिरियं कप्पविमाणोववत्तिगं आराहणं आराहेइ - ज्ञानदर्शनचारित्रबोधिलाभसंपन्नश्च खलु जीवः अन्तक्रिया कल्प विमानोपपत्तिकाम् आराधनां आराधयति ) ज्ञान, दर्शन, चारित्ररूप बोधिलाभ से युक्त हुआ जीव अन्तक्रियाको मुक्तिको, तथा कर्मअवशिष्ट रहनेपर कल्पोंमें-देवलोकोंमें अथवा ग्रैवेयक अनुत्तर विमानों में उत्पन्न करनेवाली ज्ञानादिकोंकी आसेवनारूप आराधनाको आराधित करता है ॥ १४ ॥
प्रभु वंदना वाद स्वाध्याय करना चाहिये - परन्तु यह स्वाध्याय स्वाध्याय करनेका जो काल नियत है उसीमें किया जाता है। स्वाध्याय करने के कालका ज्ञान काल प्रतिलेखनापूर्वक होता है-अतः
मोधिताल भने समाधि भरण प्राप्त थाय छे. नाणदंसण चरित्त बोहिलाभसंपन्ने य णं जी अंतरियं पविमाणोववत्तिगं आराहणं आराहेइ - ज्ञानदर्शनचारित्रबोधिलाभसंपन्नश्च खलु जीवः अन्तक्रियां कल्पविमानोपपत्तिका आराधनां आराधयति ज्ञान, દર્શન, ચારિત્રરૂપ એધિલાભથી યુક્ત બનેલ જીવ અનતક્રિયાને-મુક્તિને, તથા ક્રમ અવશિષ્ટ રહેવાથી ક૨ેામાં-દેવલેાકેામાં અથવા ત્રૈવેયક અનુત્તર વિમાનામાં ઉત્પન્ન કરાવનાર જ્ઞાનાર્દિકાની સેવનારૂપ આરાધનાને આરાધિત કરે છે ૫૧૪ા
અર્હત પ્રભુની વંદના પછી સ્વાધ્યાય કરવા જોઈ એ, પરતુ એ સ્વાધ્યાય કરવા માટેના જે કાળ નિયત કરવામાં આવેલ છે એ કાળમાં જ કરી શકાય છે. સ્વાધ્યાય કરવાના કાળનું જ્ઞાન કાળ પ્રતિલેખના પૂર્વક થાય છે. આથી
उत्तराध्ययन सूत्र : ४
