________________
२१४
उत्तराध्ययन सूत्रे
त्मकं मिथ्यादर्शनं - अतत्त्वे तत्त्वाभिनिवेशः, तत्वेचातत्वाभिनिवेशः एतच्च अभिग्राहिकादिभेदेन बहुविधम्, एतानि शल्यानीव, शल्यवदुःखजनकत्वादिति मायानिदानमिथ्यादर्शनशल्यानि तेषाम् उद्धरणम् = अपनयनं करोतीत्यन्वयः । मायानिदानमिथ्यादर्शनशल्यानां कथंभूतानाम् ? मोक्षमार्गविघ्नानां-पापानुबन्धि कर्मबन्धहेतुत्वेन मुक्तिविघातकानाम् पुनः कथंभूतानां ? अनन्तसंसारवर्धना नाम् - अनन्तसंसारं वर्धयन्ति वृद्धिं नयन्तीत्यनन्तसंसारवर्धनानि तेषाम् । आलोचनाया अन्यच्च फलमाह - ' उजु भावं च जणयह' इति । ऋजुभावं च जनयति, इह च शब्दो हेत्वर्थे । च= यतः मायानिदानादिशल्यानां समुद्धरणं करोति, अतः - ऋजुभावम् - आर्जवं जनयति - प्रतिपद्यते - प्राप्नोतीत्यर्थः । ऋजुभावं प्रतिपन्नश्च जीवः अमायी मायारहितः सन् स्त्रीवेदं नपुंसकवेदं च न बध्नाति । पूर्ववद्धं च तद द्वयं अस्वों में तत्वाभिनिवेशका नाम मिथ्यादर्शन हैं। तथा तत्त्वों में अतत्त्वाभिनिवेशका नाम भी मिथ्यादर्शन है। अभिग्रहिक आदि के भेद से यहअनेक प्रकारका होता है । शल्य जिस प्रकार जीवोंको अनेकविध दुःखों का उत्पादक होता है । उसी प्रकार ये शल्य भी इस जीवको अनेकविध कष्टदाता होते हैं अतः ये शल्यके समान शल्य हैं । उसका अपनयन वह इसलिये करता है ये (मोक्ख मग्ग विग्धाणं अनंतसंसार बद्धणाणं- मोक्षमार्ग वि. घ्ननां अनन्त संसारवर्धकानां ) पापानुबंधि कर्मबन्ध के हेतु हैं और इसीलिये मुक्ति मार्गके ये विघातक हैं। तथा अनन्त संसारके बढानेवाले हैं । अब यह आलोचना इन तीनों शल्योंको निकाल देती है तथा (उज्जुभावं च जणय ऋजुभावं खलु जनयति ) जीवके भावो में ऋजुता - सरलताको उत्पन्न करती है । (उज्जुभावपडिवन्ने य णं जीवे अमाई इत्थीवेयं नपुंसगवेयं च न बंध - ऋजुभावप्रतिपन्नः जीवः अमायी स्त्रीवेदं नपुंसक
વેશનું નામ મિથ્યાદર્શન છે. તથા તત્વેમાં અતત્વાભિનિવેશનું નામ પણ મિથ્યા દૃન છે. અભિગ્રહિક આદિના ભેદથી એ અનેક પ્રકારનાં શલ્ય જે રીતે જીવેાને અનેકવિધ દુઃખ આપનાર શલ્ય છે. એનુ અપનયન તે એ માટે કરે છે. ये मोक्खमग्गविग्घाणं अणंत संसारबद्धणाणं- मोक्षमार्गविघ्नानां अनन्त संसार वधकानां પાયાનુંધિ કમ અંધના હેતુ છે અને એજ કારણે તે મુક્તિમાર્ગ માં વિઘાતક છે તથા અનંત સ ંસારને વધારનાર છે. હવે આ આલેાચના એ त्रये शब्याने अढी नाणे छे. तथा उज्जुभावं च जणयइ - ऋजुभावं खलु जनयति भुवना लावेोभां सरणताने उत्पन्न १रे छे ऊज्जुभावपडिवन्ने य णं जीवे अमाई इत्थवेयं नपुंसगवेयं च न बंधइ - ऋजुभावप्रतिपन्नः जीवः अमायी स्त्रीवेदनपुंसकवेद
उत्तराध्ययन सूत्र : ४
