________________
१७२
उत्तराध्ययन सूत्रे
छाया - नास्ति चारित्रं सम्यक्त्वे विहीनं, दर्शने तु भक्तव्यम् । सम्यक्त्वचारित्रे, युगपत् पूर्वं वा सम्यक्त्वम् ॥ २९॥ टीका -' नत्थि चरितं ' इत्यादि ।
चारित्रं सम्यक्त्वविहीनं नास्ति, उपलक्षणत्वान्नासीत् न भविष्यति च । अयं भावः यावत् सम्यक्त्वप्राप्ति न स्यात् तावदभावचारित्रं न स्यादिति । दर्शने - सम्यक्त्वे तु सति भक्तव्यम् = चारित्रं भवति वा न वा भवति । अतः किम् ? इत्याशङ्क्याह--' सम्मत्तचरिताई ' इत्यादि । सम्यक्त्वचारित्रे युगपत् = एकस्मिन् काले समुत्पद्येते इति शेषः । पूर्व वा = चारित्रोत्पत्तेः प्रागपि वा सम्यक्त्वमुत्पद्यते । यदा युगपदुत्पत्तिस्तदा तयोः सह भावः, यदा तु पूर्वं सम्यक्त्वं तदा तत्र चारित्रं भाज्यमिति भावः ॥ २९ ॥
इस प्रकार सम्यक्त्वके चिह्नोंको प्रगट कर अब सूत्रकार उसके माहात्म्यको कहते हैं- 'नत्थिचरितं ' इत्यादि । अन्वयार्थ - (सम्मत्तविणं चरितं नस्थि- सम्यक्त्वविहीनं चारित्रं नास्ति ) सम्यक्त्व से रहित सम्यक्चारित्र न हुआ है न होगा और न होता है। अर्थात् जबतक सम्यक्त्वकी प्राप्ति नहीं होती है तब तक भाव चारित्र भी नहीं होता है । भाव चारित्रके होने पर नियमतः सम्यक्त्वका सद्भाव माना गया है। परन्तु (दंसणे उ भइयव्वं दर्शने तु भक्तव्यम्) सम्यक्त्वके होने पर ऐसा नियम नहीं है कि चारित्र अवश्य होवे ही - होवे भी और नहीं भी होवे । (सम्मत्तचरित्ताइं जुगवं सम्यक्त्व चारित्रे युगपत् ) जब ये दोनों एक कालमें उत्पन्न होते हैं तब इनका सहभाव माना जाता है। परन्तु (पुण्यं व सम्मत्तं - पूर्वं वा सम्यक्त्वम् ) जिस समय पहिले सम्यक्त्व
આ પ્રમાણે સમ્યકત્વનાં ચિન્હાને પ્રગટ કરી હવે સૂત્રકાર તેના મહાત્મ્યને तावे छे.--" नत्थि चरितं " त्याहि !
मन्वयार्थ -- सम्मत्त विहूण' चरितं नत्थि - सम्यक्त्वविहीनं चारित्रं नास्ति सभ्य કત્વથી રહિત સમ્યક્ ચારિત્રન થયેલ હાય ન થવાનું હોય અને ન તા થાય છે. અર્થાત જ્યાં સુધી સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ થતી નથી ત્યાં સુધી ભાવચારિત્ર પણ થતુ નથી. ભાવચારિત્રના થવાથી નિયમતઃ સમ્યકત્વને સદભાવ માનવામાં भावे छे. परंतु दंसणे उ भइयव्वं दर्शने तु भक्तव्यम् सभ्यत्वना होवाथी એવા નિયમ નથી કે ચારિત્ર અવશ્ય હાય જ–હાય પણ અને ન પણ હોય. सम्मतचरिताई जुगवं सम्यक्त्वचरित्रे युगपत् क्यारे थे मन्ने खेड आजमां उत्यन्न थाय छे त्यारे येना सहुलाव भानवामां आवे छे. परंतु पुव्वं व सम्मत्तं - पूर्व
उत्तराध्ययन सूत्र : ४
