________________
प्रियदर्शिनी टीका. अ. २८ निसर्गरुचिवर्णनम्' प्रत्येकं सम्बन्धः, अभिगमरुचिः, विस्ताररुचिः, तत्राभिगमेन-ज्ञानेन रुचिर्यस्य स तथा, विस्ताररुचिः-विस्तारेण रुचिर्यस्य स तथा।
तथा-क्रियासंक्षेपधर्मरुचिः प्रत्येकं रुचिशब्दसंबन्धात् क्रियारुचिः क्रियाप्रतिलेखनादि तत्र रुचि यस्य स तथा, संक्षेपरुचिः, संक्षेपः-संग्रहस्तत्ररुचिर्यस्य स तथा, धर्मे=श्रुतधर्मादौ रुचियस्य स तथा, अपि च-धर्मरुचिश्व विज्ञेयः । यच्चेह सम्यक्त्वस्य जीवानन्यत्वेन कथनं, तत् गुणगुणिनोः कथंचिदनन्यत्वख्यापनार्थ मिति बोध्यम् ॥ १६ ॥
तत्र विस्तरेण प्रथमं निसर्गरुचिमाह-- मूलम् भूयत्थेणाहि गया, जीवा जीवा ये पुणेपावं च ।
सहसम्मइया आसवैसंवरु, य रोएइ उ निस्सग्गो ॥१७॥ छाया--भूतार्थेनाधिगता, जीवाजीवाश्च पुण्यपापं च ।
सहसंमत्या आस्रवसंवरौ च रोचते तु निसर्गः ॥ १७ ॥ टीका--'भूयत्थेणाहिगया' इत्यादि--
जीवा अजीवाश्च पुण्यपापं च आस्रवसंवरौ च इह च शब्दोऽनुक्त-बन्धादि समुच्चयार्थकः, बन्धादयश्चेत्यर्थः, इमे जीवाजीवादयोभावाः सहसंमत्या सह (वित्थारसई-विस्ताररुचिः विस्तारसे जो रुचि होती है उसका नाम विस्तार रुचि है ७ । (किरिया-क्रियारूचिः) प्रतिलेखनादिक क्रियामें रुचि होना इसका नाम क्रियारुचि८, (संखेव०-संक्षेपरुचिः) संक्षेपमें रुचि होना इसका नाम संक्षेपरुचि ९,(धम्मरई-धर्मरुचिः) श्रुत धर्म आदिमें रुचि होना इसका नाम धर्मरुचि है १० । यहां सम्यक्त्वका जीवसे जो अनन्यत्व रूपमें कथन किया गया है वह गुणगुणीमें कथंचित् अभिन्नत्वख्यापन करनेके वास्ते किया गया है । ये निसर्गरुचि आदि दस भेद सम्यक्त्व के हैं ॥१६॥ श्रद्धा३५ ३थि थाय छ तेनु नाम मनिराम ३थि छे वित्थाररुई-विस्ताररुचिः विस्तारथी२ ३थि थाय छे. तेनु नाम विस्तार ३थि छे. किरिया-क्रियारुचिः प्रतिवेमना लियामा ३थि थवी तेनु नाम लिया ३थि छ. संखेव०-संक्षेपरुचिः संक्षेपमा ३थि थवी तेनु नाम स२५३थि छे. धम्मरुई-धर्मरुचिः श्रुत धन्याभि રૂચિ થવી તેનું નામ ધર્મરૂચિ છે. અહીં સમ્યક્ત્વનું જીવથી જે અનન્યત્વ રૂપમાં કથન કરવામાં આવેલ છે તે ગુણ ગુણીમાં કથંચિત અભિન્નત્વ ખ્યાપન કરવાને માટે કરાયેલ છે. આ નિસર્ગ રૂચિ આદિ દશ ભેદ સમ્યક્ત્વના છે. ૧દા
उत्तराध्ययन सूत्र :४
