________________
प्रियदर्शिनी टीका अ. २१ एकान्तचर्यायां समुद्रपालदृष्टान्तः
६४९
छाया -- अनेके छन्दा इठ मानवेषु, यान् भावतः सम्प्रकरोति भिक्षुः ॥ भयभैरवास्तत्र उद्यन्ति भीमा, दिव्या मानुषा अथवा तैरथाः ॥ १६ ॥ परीपहा दुर्विषा अनेके, सीदन्ति यत्र बहुकातरा नराः । तत्र प्राप्तो नान्यथत भिक्षुः, संग्राम शीर्षे इव नागराजः ॥ १७ ॥ टीका- 'अणेणछंदा' इत्यादि ।
इह = जगति मानवेषु = मनुष्येषु अने के बहवः छन्दाः = अभिप्राया भवन्ति । यान् अविमायान् भिक्षुरपि = अनगारोऽपि भावतः = तत्त्ववृत्त्या श्रदयिकादि भावतो वा सम्प्रकरोति = करोत्येव । अत एवं तद्गुणाः प्रोक्ताः । यद्वा-अत एवमात्मानुशास्यते इति भावः । किंच तत्र = व्रतपतिपत्तौ भयभैरवाः=भयेन= भयजनकत्वेन भैरवा=भीषणाः भीमाः = रौद्राः दिव्याः - दिवि भवा दिव्याः, के समाधान निमित्त सूत्रकार कहते हैं- 'अणेग छंदा' इत्यादि 'परीसहा' इत्यादि ।
अन्वयार्थ - ( इह - इह ) इस संसार में (माणवेहिं - मानवेषु) मनुष्यों में (अगछंदा - अनेके छंदाः) अनेक अभिप्राय होते हैं । कि (जे - यान्) जिन अभिप्रायों को (भावओ-भावतः) तत्त्ववृत्ति से अथवा औदयिक भावों की अपेक्षा से (भिक्खू - भिक्षुः ) भिक्षु भी ( संपकरेइ- सम्प्रकरोति) कर सकता है । इसलिये वह ऐसे भावों के करने में व्यर्थ समय नष्ट न करे इस विचार से इन गुणों का प्रतिपादन किया गया है अथवा वह स्वयं इनमें पडकर आत्माको स्वच्छद न बनालें इसलिये आत्मापर अनुशासन रखने की बात कही गई है। तथा ( तत्थ - तत्र ) महाव्रतों को अंगीकार करने पर ( भयभेरवा भीमा दिव्वा मणुस्सा अदुवा तिरिકહેવામાં આવ્યુ છે. આ પ્રકારની શંકાના સમાધાન માટે સૂત્રકાર કહે છે— " अणेग छंदा" इत्याहि. " परीपहा" इत्याहि.
अन्वयार्थ—इह–इह आ संसारमा माणवेहिं- मानवेषु मनुष्योना अगछंदा - अनेकछदाः भने अलिप्राय होय है है ने अभिप्रायाने भावओ-भावतः तत्ववृत्तियी अथवा मोहयिङ लावोना अपेक्षाथी भिक्खू - भिक्षुः भिक्षु पशु संपकरेइ સમ્બજરોતિ કરી શકે છે. આ માટે તે આવા ભાવા રાખવામાં પેતાના સમયના વ્ય માં દુરૂપયાગ ન કરે. આ વિચારથી એ ગુણ્ણાનું પ્રતિપાદન કરેલ છે અથવા તે સ્વય' તેમાં પડીને આત્માને સ્વચ્છંદી ન બનાવે. આથી આત્મા ઉપર અનુशासन राजवानी बात् उडेवामां आवे छे तथा तत्थ तत्र महाव्रतोना मांगीर ४२वाथी भयभेरवा भीमादिव्वा मणुस्सा अदुवा तिरच्छा उइंति - भयभैरवाः भीमाः
૮૨
उत्तराध्ययन सूत्र : 3
