________________
प्रियदर्शिनी टोका अ. १९ मृगापुत्रचरितवर्णनम् श्रमणत्वंचारित्रं कर्तु-पालयितुं दुःखम् दुःशकम्-अशक्यं भवति । सुकुमारत्वात् सुखोपचितत्वाच्च त्वया निःसत्वेन चारित्र पालयितुमशक्यमिति भावः । 'कुत्थलोऽत्र वस्त्रमय एव ग्राह्यः । चर्ममयम्य तु वायुना सुखेन पूरयितुं शक्यत्वात् । अत्र 'जे' द्वयं पूरणार्थकम् ॥४०॥
किं च-- मूलम्--जहा तुलाए तोले , दुक्करो मंद गिरी।
तही निहुंय निस्तकं, दुक्करं समणतणं ॥४१॥ छाया--यथा तुलया तोलयितुं दुष्करो मन्दरो गिरिः ।
तथा निभृतं निःशङ्क, दुष्करं श्रमणत्वम् ॥४१॥ टीका--'जहा' इत्यादि।
हे पुत्र ! यथा मन्दरो गिरिः मन्दरः पर्वतः तुलया तोलयितुं दुष्करः । करना भी अशक्य है। यहाँ कोथला वस्त्रमय ही ग्रहण किया गया है चर्ममय नहीं। क्यों कि वह तो वायु से पूरित हो जाता है।
भावार्थ-जिस प्रकार वस्त्र का कोथला वायु से पूरित नहीं होता है उसी तरह निःसत्व व्यक्ति द्वारा चारित्र भी पालित नहीं हो सकता है। अतः बेटा ! जब तुम सुखोचित, सुकुमार एवं सुमजित हो तो इस से तुम में इतनी शक्ति कहां जो चारित्र का आजीवन पालन कर सको। इसलिये संजम मत लो ॥४०॥
फिर भी-'जहा तुलाए' इत्यादि।
अन्वयार्थ-हे पुत्र ! (जहा-यथा) जैसे (तुलाए-तुलया) तराजू दुःखम् ४५२ मनुष्य भाटे यात्रिनु पासन ४२७ ५४ अश४५ छ. मी थो વસ્ત્રમય જ ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે. ચામડાન કે અન્યને નહીં, કેમકે તેનામાં તે વાયુ ભરી શકાય છે.
ભાવાર્થ-જે પ્રમાણે વસ્ત્રના કોથળામાં વ યુને પૂરી શકાતું નથી એ જ પ્રમાણે નિઃસત્વ વ્યક્તિથી પણું ચારિત્રનું પાલન થઈ શકતું નથી. આથી હે બેટા ! જ્યારે તમે સુચિત, સુકુમાર અને સુમછત છે તે તમારામાં એટલી શક્તિ ક્યાંથી હોઈ શકે છે, જેથી તમો ચારિત્રનું આ જીવન પાલન કરી શકે? આ માટે સંયમ લેવાનું માંડી વાળા. . ૪૦ |
वणी ५--"जहा तुलाए" त्याहि. मन्वयार्थ -- पुत्र! जहा-यथा रे शते तुलाए-तुलया नावाथी मंदरो
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૩
