________________
उत्तराध्ययनसूत्र ण्डरक्षकस्य विष्णोः सम्प्रदायानुगतो वेषोऽत्राऽस्ति । तस्मादियं दारुपेटिका भेदमुपयातु, इत्युक्त्वा ते तत्र कुठाराघातं कुर्वन्ति । किन्तु यथा नदी प्रवाहे वह्नः शक्तिविनाशमुपयाति तथैव तस्य कुठास्य शक्तिस्तत्र विनष्टा । ततोऽपरे निशितं कुठारमादायैवमूचुः-यो देवदेवो विश्वयोनिरयोनिजो महादेवोऽस्ति यस्यांशी विधिविष्णुस्तः, तस्य सकलकारणभूतस्य भगवतः शिवस्य सम्प्रदायानुगतो वेषो. ऽत्रास्ति, तस्मादिय दारुपेटिका भेदमुपयातु, इत्युत्तवा तत्र कुठाराघातं कृतवन्तः। परन्तु यथा सिंहपुच्छेन गिरितटो न भियते, तथैव सा पेटिकाऽपि नाभिद्यत । युगान्त में अपने उदर के भीतर समग्र विश्वको धारण करता है तथा विश्वद्रोही राक्षसों का जो नाश करता है उस ब्रह्माण्डरक्षक विष्णु का संप्रदायानुगत वेष इस में है, अतः उन्हीं के नाम लेने से यह पेटी खुल जावेगी” ऐसा कहकर ज्यों ही उन लोगोंने विष्णु का नाम लेकर उस पेटी पर कुठार ना आघात किया तो उस पर उसकी शक्ति ऐसी कुंठित हो गई कि जिस प्रकार नदी के प्रवाह में अग्नि की शक्ति कुंठित हो जाती है। पश्चात् कितनेक जन तीक्ष्ण कुठार को लेकर ऐसा कहने लगे कि “जो देवों का भी देव है तथा विश्वयोनि एवं अयोनिज है ऐसे सकल कारणभूत महादेव का संप्रदायानुगत वेष इस में है, इन्ही महादेव के अंशभूत ब्रह्मा और विष्णु हैं, अतः इनके नामके प्रभाव से यह पेटी उघड जाओ" ऐसा कहकर ज्यों ही उस पर उन लोगोंने कुठार का आघात किया तो जिस प्रकार सिंह की पूंछ से गिरितट
भेदित नहीं होता है उसी तरह वह पेटी भी उस से भेदित नहीं हुई। વિશ્વને ધારણ કરે છે તથા વિશ્વદ્રોહી રાક્ષસને જે નાશ કરે છે તે બ્રહ્માંડ રક્ષક વિષ્ણુ સંપ્રદાય અનુગત વેશ આમાં છે. માટે તેમનું નામ લેવાથી આ પેટી ખૂલી જશે. આવું કહીને જ્યારે તે લેકે એ વિષ્ણુનું નામ લઈને તે ઉપર કુહાડાનો ઘા કર્યો ત્યારે તેની શકિત એવી બુદ્ધિ થઈ ગઈ કે જે પ્રકારે નદીના પ્રવાહમાં અગ્નિની શકિત હરાઈ જાય તે પછીથી કેટલાક માણસેએ તીક્ષણ કુહાડાને લઈને એ પ્રમાણે કહેવા લાગ્યા કે, “જે દેના પણ દેવ છે તથા વિશ્વની અને અનીજ છે એવા સકળ કારણભૂત મહાદેવના સંપ્રદાય અનુગત વેશ આમાં છે. તેથી એ મહાદેવના. અંશભૂત બ્રાહ્મા અને વિષ્ણુ છે. જેથી તેમના નામના પ્રભાવથી આ પેટી ઉઘડી જાવ.” એવું કહીને જ્યારે તેના પર તે લોકેએ કુહાડાને આઘાત કર્યો ત્યારે જે પ્રકારે સિંહની પુંછડીથી ગિરિતટ મેદાને નથી તે પ્રમાણે તે પિટી પણ તેનાથી
उत्त२॥ध्ययन सूत्र : 3
