________________
५८६
___ उत्तराध्ययनसूत्रे वपन्ति । यद्यतिदृष्टिभविष्यति तदा निम्नमागेष्वन्नोत्पत्तेरसंभवादुच्चभागेष्वन्नं भविष्यति, यद्यल्पदृष्टिर्भविष्यति तदोच्चभागेष्वन्नोत्पत्तेरसंभवाद् निम्नभागेष्वन्न भविष्यतीति वाच्छया कृषका बीजानि वपन्तीति भावः । हे ब्राह्मणाः । यूयमपि एतया श्रद्धया मह्यं दत्त । अयं भावः-यूयं निम्नक्षेत्ररूपं स्वात्मानं मन्यध्वे, मां च नीचे की भूमि में (बीयाई वति-बीजानि वपन्ति ) बीजों को बोते हैं उसी तरह वे ( च ) ऊपर की भूमि में भी बीज बोते हैं। इस तरह से बीजों को बोने में उनका केवल यही अभिप्राय रहा करता है कि यदि अतिवृष्टि हुई तो निम्नभागों में अन्नोत्पत्ति की असंभवता रहती है क्यों कि यहां पानी अधिक मात्रा में एकत्रित हो जाया करता है इससे बीज सड़ जाता है । तथा अल्पवृष्टि हुई तो उच्च भागों में उस समय अन्नोत्पत्ति की असंभवता रहती है क्यों कि अल्पवृष्टि में जल वहां ठहरता नहीं है वह तो बह कर नीचे की ओर चला जाता है । इसलिये ऊंचे नीचे सभी स्थलों में बीज बोये जाते हैं । इसी तरह हे ब्राह्मणों तुम सब भी (एयाए सदाए-एतया श्रद्धया) इसी श्रद्धा से ( मज्झं दलाए-मह्यं दत्त) मुझे आहारादिक सामग्री दो । अर्थात् जिस तरह तुम लोग अपने आप को निम्नक्षेत्ररूप मानते हो और मुझे स्थलरूप मानते हो तो भी कृषक की तरह आप लोग निम्नक्षेत्र जैसे ब्राह्मणों के लिये जिस श्रद्धासे-देते हो उसी श्रद्धासे स्थूल तुल्यरूप (मज्झं-मह्यम्) बीयाई बवेति-बीजानि वपन्ति भी पावे छ मे०४ शत ते यापाजी भी. નમાં પણ બી વાવે છે. આ રીતે બી વાવવામાં એમને કેવળ એવો અભિ પ્રાય રહ્યા કરે છે કે, કદાચ અતિવૃષ્ટિ થાય તો નીચેના ભાગમાં અને ત્યત્તિની અસંભવતા રહે છે કેમકે નિચાણવાળા ભાગમાં પાણી વધુ પ્રમાણમાં એકઠું થઈ જાય છે અને એ કારણે બી સડી જાય છે તેમ અપવૃષ્ટિ થતાં ઉંચાણવાળા ભાગમાં એ વખતે અનાજનું ઉત્પાદન સંભવિત નથી બનતું. કેમકે, ઓછા વરસાદના કારણે ઉંચાણવાળા ભાગમાં પાણી રહી શકતું નથી. નીચાણવાળા ભાગમાં ટકી શકે છે. આ કારણે ઉંચાણવાળા ભાગમાં અને નિચાણવાળા ભાગમાં એમ બને स्थणे पी पायाभ आवे छे. २शत प्राझण! तमे सघा ५५ एयाए सद्धाए-एतया श्रद्धया भावी श्रद्धाथी मज्झ दलाए-मह्यं दत्त भने भाडा सामग्री આપે. અર્થાત-જે રીતે તમે લોકે પોતાની જાતને નિમ્ન ક્ષેત્ર રૂપ માને છે અને મને સ્થળ રૂપ માને છે તે પણ ખેડુતની માફક આપ લોક નિમ્નક્ષેત્ર જેવા બ્રાહ્મણને માટે જે શ્રદ્ધાથી આપે છે એ જ શ્રદ્ધાથી સ્થૂલ તુલ્યરૂપ मन्झं-माम् भन ५९] माहारा मापइदं-इदम् मा भाई शरी२ ३५
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
