________________
प्रियदर्शिनी टीका. अ० १२ हरिकेशबलमुनिचरितवर्णनम्
५८५
अतएव - वयमेतादृशमन्नपानं तुभ्यं न तु नैव तु शब्द एवार्थे, दास्यामः, इह किम् = किमर्थं स्थितोऽसि ? अन्नलाभस्यासंभवादन - तवावस्थानं निष्प्रयोजनमिति भावः ॥ ११ ॥
ब्राह्मणानां वचनं श्रुत्वा यक्षः प्राह
मूलम् -
१४
थैलेसु बीयाई वति कासया, तहेवे निन्नेसु यं आसंसाए । एयाए द्वाए देलाह मैज्झं, आरोहए पुन्नमिण खु खेत्तं ॥१२॥ छाया - स्थलेषु बीजानि वपन्ति कर्षकाः, तथैव निम्नेषु च आशंसया । एतया श्रद्धया दत्त महामाराधयेत्पुण्यमिदं खलु क्षेत्रम् ॥ १२ ॥ टीका- ' थलेसु ' - इत्यादि
""
कर्षकाः = कृषिकर्मकारिणः आशंसया - फलमाप्तिवांच्छया, निम्नेषु = नीचेषु, स्थलेषु = भागेषु तथैव च चकारादुच्चस्थलेषु च बीजानि = शालिगोधूमादीनि, न शूद्राय मतिं दद्यान्नोच्छिष्टं न हविः कृतम् । न चास्योपदिशेत् धर्म, न चास्य व्रतमादिशेत् ॥ १ ॥ " अर्थात् शूद्र को न बोध देना, न उच्छिष्ट देना, न यज्ञावशिष्ट देना, न धर्म का उपदेश देना और न उसको व्रत में आरोपण करना । इसलिये हम तुम को नहीं देंगे । व्यर्थ में तुम ( इह ) यहां पर ( किं ठिओऽसि - किं स्थितोऽसि ) क्यों खडे हो ? ॥ ११ ॥
इस प्रकार ब्राह्मणों के वचन सुनकर यक्ष ने इस प्रकार कहा
[
थलेसु वीयाइं ववेंति ' - इत्यादि ।
अन्वयार्थ - जैसे ( कासया - कर्षकाः ) कृषक जन ( आससाए - आशंसया) फलप्राप्ति की इच्छा से ( निन्नेसु थलेसु - निम्नेषु स्थलेषु ) न शुद्राय मतिं दद्यान्नोच्छिष्टं न हविः कृतम् ।
46
न चास्योपदिशेत् धर्म, न चास्य व्रतमादिशेत् ॥ १ "
અર્થાત્ શૂદ્રને ન ખાધ આપવા, ન ઉચ્છિષ્ટ દેવું, યજ્ઞાવશિષ્ટ ન દેવુ, ન ધર્મના ઉપદેશ આપવા અને ન તા તેનું વ્રતમાં આપણુ કરવું. આ भाटे मे तुमने अंध आशुं नहीं व्यर्थ तमे इह यहीं किं ठिओऽसि -किं स्थितोऽसि शा भाटे उला हो ? ॥ ११ ॥
આ પ્રકારનાં બ્રાહ્માનાં વચન સાંભળીને યક્ષે આ પ્રકારે કહ્યું——
C
'थलेसु बीयाई ववेंति ' त्याहि. अन्वयार्थ - डुतो आससाए - आशंसया ३१ आप्तिनी रिछाथी निन्नेसु थलेसु-निम्नेषु स्थलेषु नीयेनी ४भीनने भेडी तेनि अर
कासया - कर्षकाः
उ०७४
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
