________________
उत्तराध्ययनसूत्रे टीका-' उवक्खडं' इत्यादि ।
ब्राह्मणानां कृते उपस्कृत-निष्पादितं भोजनम् अशनपानादिकम् आत्मार्थिकम्-आत्मार्थमेवात्मार्थिकं, ब्राह्मणार्थमेव भवति । ब्राह्मणेभ्यः पूर्वमदत्त्वा नान्येभ्यो दीयते इत्यर्थः । विशेषस्तु, इह-यज्ञे सिद्धमशनपानादिकम् एकपक्षम्-एको ब्राह्मणरूपः प्रधानं पक्ष:-कल्पो यस्य तत्तथा भवति । अर्थात् यज्ञकर्मणि निष्पादितमन्नं ब्राह्मणादन्यस्मै न कस्मैचिद् दीयते, त्वादृशाय श्वपाककुलसंभूताय तु न कदापि दीयते । उक्तश्च
न शूद्राय मतिं दद्यान्नोच्छिष्टं न हविः कृतम् ।
न चास्योपदिशेद्धर्म, न चास्य व्रतमादिशेत् ॥१॥ इति ॥ इस प्रकार जब मुनि के शरीर में प्रविष्ट यक्ष ने कहा तब यज्ञशालावर्ती ब्राह्मणों ने इस प्रकार कहा-'उवक्खडं भोयगमाहणाणं'-इत्यादि। ___अन्वयार्थ-(माहणाणं-ब्राह्मणेभ्यः) ब्राह्मणों के निमित्त (उवक्खडं-उपस्कृतम्) तयार किया गया (भोयणं-भोजनम् ) अशनपानादिक (अत्तट्ठियं-आत्मार्थिकम् ) ब्राह्मणों के लिये ही है । अतः वह ब्राह्मणों को देने के पहिले किसी और को नहीं दिया जा सकता है। (इहेगपक्खं सिद्धम्-इह एकपक्षसिद्धम् ) इस भोजन में केवल एक ही पक्ष-ब्राह्मणरूप पक्ष ही प्रधान है । इसलिये (एरिसमन्नपाणं-ईदृशं अन्नपानम् ) इस प्रकार के अन्नपान को (वयं-वयम् ) हमलोग (तुझं न दाहामु-तुभ्यं न दास्यामः) किसी को भी नहीं दे सकते तो श्वपाक कुलोत्पन्न तुम को कैसे दे सकते अर्थात् नहीं देगें । कहा भी है
આ પ્રકારે જ્યારે મુનિના શરીરમાં પ્રવિણ થયેલા યક્ષે કહ્યું ત્યારે યજ્ઞશાળામાંના બ્રાહ્મણોએ આ પ્રકારે કહ્યું – ___“ उवक्खड भोयण माहणाण" त्या.
मन्वयार्थ-माहणाण-ब्राह्मणेभ्यः प्राझना निमित्त उवक्खड-उपस्कृतम् तैयार ४२११पामा मावस भोयण-भोजनम् २मशन पाना अतष्ठिय-आत्मार्थिकम् બ્રાહણેના માટે જ છે. આથી તે બ્રાહ્મણને દીધા પહેલાં બીજા કેઈને આપી शाय नहीं. इहेगपक्ख सिद्धम्-इह एकपक्ष सिद्धम् मा मोशनमा त मेरी ५क्ष-प्रामा९३५ ५६४ प्रधान छ, साथी एरिसमन्नपाणं-इशमन्नपानम् । प्रानु मनपान वयं वयम् ममे तुज्झन दाहामु-तुभ्यं-न दास्यामः । પણ આપી શકતા નથી તે શ્વપાક કુળમાં ઉત્પન્ન થયેલા એવા તમને કેમ આપી શકીએ ? અર્થાત નહીં આપીએ કહ્યું પણ છે–
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
