________________
५२६
उत्तराध्ययनसूत्रे मदर्थपरिश्रमेण ! अथवा-कृतमुपकारमपि कृतघ्नतया न मन्यते, इति भावः । श्रुतं लब्ध्वा = आगममधीत्य माद्यति-गवं करोति । श्रुतस्य गर्वापहारकत्वेऽपि अविनीतः श्रतमधीत्य गर्व समालम्बते-न कोऽपि मत्सदृशो गीतार्थ इत्येवं मनुते ॥७॥
मूलम्अवि पावैपरिक्खेवी, अवि मित्तेसु कुप्पइ ।। सुप्पियस्स वि मित्तस्स, रहे भासइ पांवगं ॥ ८॥ छाया--अपि पापपरिक्षेपी, अपि मित्रेभ्यः कुप्यति ।
मुभियस्यापि मित्रस्य, रहसि भाषते पापकम् ॥ ८॥ टीका--' अवि ' इत्यादि।
अपि-पुनः, पापपरिक्षेपी-पापैः-कथंचित् समित्यादिषु स्खलनरूपैः परिक्षिसाधर्मी मुनि ऐसा कहता है कि मैं तुम्हारे प्रतिलेखनादिक काम को कर देता हूं, तब वह प्रत्युपकार करने के भय से कह उठता है कि आप मेरे लिये परिश्रम क्यों उठाते हैं । अथवा किये हुए उपकार को भी कृतघ्न होने की वजह से वह नहीं मानता है। इसी अभिप्राय से ऐसा सूत्रकार ने कहा है । श्रुत का अध्ययन करके भी अभिमान करना, इसका तात्पर्य यह है कि श्रुत का अध्ययन गर्व का अपहारक होता है परन्तु ऐसा होने पर भी वह ऐसा अपने को मानने लगता है कि मेरे जैसा गीतार्थ-विद्वान् कोई नहीं है ॥७॥
अवि पावपरिक्खेवी' इत्यादि।
अन्वयार्थ--(अवि-अपि) फिर (पावपरिक्खेवी-पापपरिक्षेपी ) कथंचित कोई साधु या आचार्य समिति आदि में प्रवृत्ति करते समय स्खलित પ્રતિલેખના આદિ તમારું કામ કરી દઉં છું” ત્યારે તે પ્રત્યુપકાર કરવો પડશે તે ભયથી આ પ્રમાણે બેલી નાખે છે કે “આપ મારે ખાતર શા માટે પરિશ્રમ ઉઠાવે છે?” અથવા પિતાના ઉપર કરવામાં આવેલ ઉપકારને પણ પતે તદન હોવાને કારણે તે સ્વીકાર કરતો નથી. તે કારણે સૂત્રકારે એ પ્રમાણે કહ્યું છે “શ્રતનું અધ્યયન કરીને પણ અભિમાન કરવું” એમ કહેવાનું પ્રયોજન એ છે કે શ્રતનું અધ્યયન તે ગર્વને નાશ કરનાર હોય છે. એવું હોવા છતાં પણ તે મુનિ એમ માનવા માંડે છે કે મારા જે જ્ઞાની કેઈ નથી. છા
" अवि पावपरिक्खेवी"-त्याहि.
मन्वयार्थ-अवि-अपि qणी पावपरिक्खेवी-पापपरिक्षेपि (५) ४ापि કોઈ સાધુ અથવા આચાર્ય સમિતિ આદિમાં પ્રવૃત્તિ કરતી વખતે ખલિત
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
