________________
५००
उत्तराध्ययनसूत्रे
जराकृता शरीराशक्तिरुक्ता, संप्रति रोगकृतामशक्तिमाह-
मूलम् -
अरेईगंड विसूइया, आर्यका विविहा फुंसंति ते । विहेडइ विद्धसइ ते सरीरयं, समयं गोयम ! म पमायें ॥२७॥ छाया - अरतिर्गण्डं विसूचिका, आतङ्काः विविधाः स्पृशन्ति ते ।
विघटते विध्वंसति ते शरीरकं, समयं गौतम ! मा प्रमादयेः ||२७|| टीका- ' अरई ' इत्यादि ।
हे गौतम ! अरतिः - वातरोगजनितचित्तोद्वेगः, गण्डं = रुधिर विकारोद्भूत स्फोटकः, विसूचिका = अजीर्णजनितवमनोद्गारविरेचादिः, विविधाः - अनेकमकाराः, आतङ्काः =सयो घातिनः शिरः- शूलादिरोगविशेषाः, ते तव शरीरकं स्पृशन्ति - आक्रमिष्यन्ति । वर्तमानसामीप्ये भविष्यति वर्तमान निर्देशः । ततश्च ते= = तव शरीरकं विघटते-चलहान्या स्वकार्यकारणादधः पतिष्यतीत्यर्थः । स्वकार्य
शरीर की जरा संबंधी अशक्ति का वर्णन कर के अब रोग सम्बन्धी अशक्ति का वर्णन करते हैं ।
'अरईगंडं विमुहया' इत्यादि ।
,
अन्वयार्थ - ( अरइ - अरतिः) वातरोगजनित चित्तोद्वेग (गंडगंडम् ) फोडा फुंसी (विसूइया - विसूचिका) अजीर्ण से होनेवाले वमन, डकार, विरेच आदि रोग तथा और भी (विविहा आयंका - विविधाः आतंकाः ) शीघ्र मरण करानेवाले शिरः शूल आदि विशेष रोग (ते-ते) तुम्हारे ( सरीरयं - शरीरकम् ) शरीर को ( फुसंति - स्पृशंति ) स्पर्श करेंगे उस पर आक्रमण करेंगे । इससे तुम्हारा शरीर शक्ति की हीनता से (विहडइ - विघटते ) अपने कर्तव्य कर्मसे नीचे गिर जायगा अपने
શરીરની વૃદ્ધાવસ્થાની અશિતનું વર્ણન કરી હવે રાગસ'ખ'ધી અશકિતનું સૂત્રકાર વર્ણન કરે છે.
" अरईगंड विसूइया " त्याहि.
भ्यन्वयार्थ--अरई-अरतिः वातरोगनित वित्तोद्वेग गड - गंडम् गड शुभ विसूइया - विसूचिका ने अर थती असटी, गोडार, जाडी आदि रोग, तथा मील पशु विविहा आयका - विविधाः आतंकाः शीघ्र मृत्यु ४शवनारा भस्त४ शूज वगेरे पास प्रहारना रोगी ते - तव तभारा सरीरय फुसति - शरीरकæરાત્તિ શરીરને સ્પર્શશે-લાગુ પડશે. તેથી તમારૂ શરીર શકિતસ્રીન મનવાને કારણે बिहess - विघटते पोतानां उर्तव्यो मन्नववाने शक्तिमान रहेशे नहीं, भने
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
