________________
४९८
उत्तराध्ययनसूत्रे
छाया - परिजीर्यति ते शरीरकं, केशाः पाण्डुरका भवन्ति ते ।
तत् स्पर्शबलं च हीयते, समयं गौतम ! मा प्रमादयेः ॥ २५ ॥ टीका- 'परिजूरइ ' इत्यादि ।
पूर्वार्धस्य व्याख्या पूर्ववत् । च पुनः यत् पूर्वमासीत्, तत् स्पर्शवलं- शरीरवलं, संप्रति हीयते, तस्मात् हे गौतम! मा प्रमादयेः । स्पर्शवले विद्यमाने शीतोष्णादिपरीषहजये तपः संयमादि धर्मानुष्ठाने च समयमात्रमपि प्रमादं मा कुर्या इति भावः ॥ २५ ॥
भावार्थ - जिह्वा में जब तक रसास्वादन करने का बल मौजूद रहता है, तब तक रसास्वाद के विषय में राग द्वेष के परिवर्जन से एवं स्वाध्याय आदि के करने से धर्माचरण निर्दोष रूप से परिपालित होता हैइसलिये हे गौतम ! जब तक यह बल बना हुआ है तब तक धर्माचरण में एक समय मात्र भी प्रमाद करना हितावह नहीं है ॥ २४ ॥
'परिजूरह ते सरीरयं ' इत्यादि ।
अन्वयार्थ - तेरा शरीर शिथिल हो गया है बाल पक चुके हैं अतः ( से फासले य हाय - तत् स्पर्शवलं च हीयते ) स्पर्शन इन्द्रिय का बल जैसे पहिले था वह अब दिन प्रतिदिन क्षीण हो रहा है। इसलिये (गोयम - गौतम ) हे गौतम! विद्यमान स्पर्शन इन्द्रियबल में शीत उष्ण आदि परिषहों का जीतना तथा तप संयम आदि धर्मका अनुष्ठान करना अच्छा बनता है । इसलिये इस विषय में ( समयं मा पमायए- समयं मा प्रमादयेः) समय मात्र भी प्रमाद मत करो ॥ २५ ॥
ભાવાર્થ જ્યાં સુધી રસના ઈન્દ્રિયમાં રસાસ્વાદ લેવાની શકિત વિદ્યમાન છે. ત્યાં સુધી રસાસ્વાદ બાબતમાં રાગદ્વેષને પરિત્યાગ કરવાથી અને સ્વાધ્યાય આદિ કરવાથી નિર્દોષ રીતે ધર્માચરણ કરી શકાય છે. તેથી હું ગૌતમ! જ્યાં સુધી તે અળ શકિત વિદ્યમાન છે ત્યાં સુધી ધર્માચરણુમાં એક સમયનેા પ્રમાદ પણ ઉચિત નથી. ।। ૨૪ના
66
परिजूरइ ते सरीरयं धत्याहि.
અન્વયા—તારૂ' શરીર શિથિલ થઈ ગયુ છે અને વાળ શ્વેત થઈ ગયા छे ते फासबले य हायई-तत् स्पर्शबलं च हीयते स्पर्शेन्द्रियनी शक्ति पडेसां इती तेरखी रडी नथी हवे तेनी शक्ति हिवसे दिवसे घटती लय छे. तेथी गोयमगौतम हे गौतम! स्पर्शेन्द्रियनी शक्ति विद्यमान होय त्यां सुधीभां शीत, ઉષ્ણુ આદિ પરીષહો પર વિજ્યમેળવવાનુ` તથા તપ, સયમ આદિ ધર્માચરણ श्वानु सारी रीते मनी शडे छे, तेथी ते विषयभां समय मा पमायए- समर्थ मा प्रमादयेः सभ्य मात्रा पशु प्रभाह १२वो नहीं ॥ २५ ॥
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
