________________
છ૮૪
उत्तराध्ययनसूत्रे
उक्तमेवार्थमुपसंहरन् प्राह
मूलम्
एवं भवसंसारे, संसरइ सुहासुहेहि कम्मेहिं । जीवो पमायबहलो, समयं गोयम ! मा पमायए ॥१५॥ छाया--एवं भवसंसारे, संसरन्ति शुभाशुभैः कर्मभिः ।
जीवः प्रमादबहुल:' समयं गौतम मा प्रमादयेः ॥ १५ ॥ टीका-' एवं भवसंसारे '-इत्यादि।
एवं अनेनोक्तमकारेण, भवसंसारे भवाः तिर्यगादिजन्मात्मकाः संस्रियमाणत्वात् प्राप्यमाणत्वात् संसारस्तस्मिन्, प्रमादबहुल:-प्रमादै बहुल:-व्याप्त, जीवः प्राणी, शुभाशुभैः शुभप्रकृत्यात्मकानि अशुभानि तैः, कर्मभिः पृथिवीकायादिभवहेतुभिः कर्मभिरित्यर्थः, संसरति पर्यटति । अयं भावः-अयं जीवः प्रमादबहुल: सन् शुभाशुभानि कर्माणि संचिनोति संचित्य च पुनस्तदनुरूपगतिषु पर्यटतीति । तस्मात् पुनर्मानुषत्वस्य दुर्लभत्वात् सकलानर्थपरम्परायाश्च प्रमादमूलकत्वाच्च हे गौतम ! समयमपि मा प्रमादयेः ॥ १५॥ 'एवं भवसंसारे'-इत्यादि।
अन्वयार्थ ( एवम् ) इस तरह (भवसंसारे-भवसंसारे) तिर्यग आदि जन्मस्वरूप संसारमें (पमायबहुलो-प्रमादबहुलः ) अनेक प्रकारके प्रमादों से व्याप्त (जीवो-जीवः ) जीव (सुहासुहेहिं कम्मे हिं-शुभाशुभैः कर्मभिः) शुभाशुभ प्रकृतिरूप जो पृथिवीकायादिकों में जन्म धारण कराने में कारणभूत कर्म हैं उनके द्वारा ( संसरइ-संसरति ) संसरणपर्यटन करता है । इसलिये (गोयम-गौतम ) हे गौतम ! (समयं मा पमायए-समयं मा प्रमादयः) एक समय भी व्यर्थ मत खोओ।
भावार्थ-यह जीव प्रमाद बहुल होता हुआ शुभाशुभ कर्मों का ___“ एव भवस सारे " त्याls.
अन्याय-एवं-एवम् मारीत (भवसं सारे-भवसंसारे) तिय५ माहिमस्१३५ संसारमा पमायबहुलो-प्रमादबहुलः मने प्र४१२ना प्रमाहीथा व्यास जीवोजीवः ७१ सुहासुहेहि कम्मेहि-शुभाशुभैः कर्मभिः शुभाशुम २ पृथ्वीय આદિકમાં જન્મ ધારણ કરાવવામાં કારણભૂત જે કર્મો છે તેમના દ્વારા संसरइ-संसरति संस२) पर्यटन रे छे. माटे गोयम-गौतम गौतम! समयमा पमायए-समयं मा प्रमादयेः ये समय ५ मामा व्यर्थ नाश
ભાવાર્થ-આ જીવ અતિશય પ્રમાદી બનીને શુભાશુભ કર્મોને સંચય
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
