________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० ९ नमिचरिते नमिइन्द्रयोः संवादः
तथा-प्रव्रज्याग्रहणानुमितं भवतोऽपासकामाभिलाषवत्वं प्राप्तकामानामपरित्याजकत्वं विना नोपपद्यत इति कारणम् । एवं च प्राप्तकामानां परित्यागस्तवानुवित इति तान् परित्यज्य भवतोऽभिनिष्क्रमणं मत्सूचितहेतुकारणाभ्यामनुचितं भवतीति प्रतिबोधित इत्यर्थः । नमिः नमिनामकः, राजर्षिः, ततः तदनन्तरं, देवेन्द्रं शक्रम् , इदम् वक्ष्यमाणं वचनम् , अब्रवीत्-उक्तवान् ॥ ५२ ॥
अथ कामानां स्वरूपमाह
सलं कामा विसं कामा, कामा आसीविसोवमा । कामे पत्थयमाणा य, अकामा जंति' दुग्गइं॥ ५३॥ छाया-शल्यं कामा विषं कामाः, कामा आशीविषोपमाः ।
___ कामान् प्रार्थयमानाच, अकामा यान्ति दुर्गतिम् ॥ ५३ ॥ यह उपनय है, " तस्मात् प्राप्तकामानां परित्याजको न भवति" यह निगमन वचन है, आप प्राप्त कामों के परित्याजक छोड़नेवाले नहीं हैं क्यों कि आप में अप्राप्त भोगों को प्राप्त करने की अभिलाषा मौजूद है। जो २ ऐसे होते हैं वे २ प्राप्त कामों के परित्याजक नहीं होते हैं जैसे मम्मण सेठ । उसी तरह आप भी हैं, उपनय, इसलिये आप प्राप्त कामों के परित्याजक नहीं हैं, यह निगमन है, यह पंचावयवरूप वाक्य हेतु है।
तथा प्रवज्याग्रहणसे अनुमित आपमें अप्राप्त भोगोंकी अभिलाषा प्राप्त कामों के अपरित्याजकत्व विना बनती नहीं है। यह कारण है। इस तरह प्राप्त भोगों का परित्याग करना आप को अनुचित है। इन्द्र द्वारा इस प्रकार प्रयुक्त किये गये हेतु एवं कारण इन दोनों को सुनकर नमिराज ऋषि ने उनसे इस प्रकार कहा-॥५२॥ तस्मात् प्राप्तकामानां परित्याजको न भवति" से निशमन वयन छे, ५ प्रान्त કામોના પરિત્યાજક છોડવાવાળા નથી કેમકે, આપનામાં અપ્રાપ્ય ભેગોને પ્રાપ્ત કરવાની અભિલાષા મજુદ છે. જે જે એવા હોય છે, તે તે પ્રાપ્ત કામના પરિત્યાજક નથી હોતા. જેમકે મમ્મણશેઠ. એ મમ્મણશેઠની માફક આપે છે. એ ઉપનય વચન છે આ કારણે પ્રાપ્ત કામોના પરિત્યાજક નથી, આ પંચાયવરૂપ વાકય હેતુ છે તથા પ્રત્રજ્યા ગ્રહણથી અનુમિત આપનામાં અપ્રાપ્ય ભેગની અભિલાષા પ્રાપ્ત કામોના અપરિત્યાજ્યકત્વ વગર બનતી નથી, આ કારણ છે. આ રીતે પ્રાપ્ત ભોગેને પરિત્યાગ કર આપને ઉચિત નથી. ઈન્દ્ર તરફથી આ પ્રકારે પ્રયુકત કરવામાં આવેલ હતુ અને કારણ આ બનેને સાંભળીને નમિરાજર્ષિએ તેમને આ પ્રકારે કહ્યું છે પર છે उ० ५७
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
