________________
४२०
उत्तराध्ययनसूत्रे र्थिवान् बाह्यवैरिणो विहाय इन्द्रियादि रिपून वशीकर्तु स्वात्मन एव जये प्रवृत्तोऽस्मि । मम बाह्यवैरिस्थानीया इन्द्रियादयो वैरिणस्तान् विजेतुं स्वात्मानमेव निग्रहीतुं प्रवृत्तोऽस्मि अतो वैरिविजिगीषुता मम सिद्धैवेति भवदुक्तानुमाने सिद्धसाधनता दोषः प्रसज्यत इति भावः। अत्र-'कोह' इत्यारभ्यअप्पाणं इति पर्यन्ते द्वितीया प्रथमार्थे, आपत्वात् ॥३६॥
एयम निसामित्ता, हेउकारणचोइओ। तओ नर्मि रीयरिसिं, देविन्दो इणमबवी ॥३७॥ छाया-एतमथं निशम्य, हेतुकारणनोदितः ।
ततो नर्मि राजर्षि. देवेन्द्रइदमब्रवीत् ॥ ३७॥ टीका-'एयमg' इत्यादि ।
एतम्-अनन्तरोक्तम् , अर्थम्-उपचारादर्थाभिधायिनं शब्द, निशम्य श्रुत्वा, हेतुकारणनोदितः हेतुकारणयोः स्वमूचितयोर्हेतुकारणयोनोंदितः प्रेरितः, अनन्तरोक्तगाथात्रयेण सिद्धसाधनता दोषग्रस्तानुमानावलम्बित्वेन कथित इत्यर्थः । श्रेयस्कर है ऐसा जानकर ही मैं हे विप्र! इन बाह्य राजा आदि रिपुओंको छोड़कर सर्वप्रथम अपने आत्माको निगृहीत करने में प्रवृत्त हुआ हूं। आत्मविजयी के लिये बाह्य वैरियों का जीतना स्वयं सिद्ध है, इसलिये बाह्य वैरियों को जीतने की आपकी बात सिद्ध साधनता दोषसे दूषित है॥३६॥ 'एयमट्ठ निसामित्ता'-इत्यादि ।
अन्वयार्थ-(एयमg-एमतर्थम् ) इस अनन्तरोक्त अर्थ को सुनकर (हेउकारणचोइओ-हेतुकारणनोदितः) अपने हेतु और कारण इन दोनों में राजऋषि द्वारा प्रदर्शित सिद्ध साधनता जानकर (देविंदोदेवेन्द्रः) इन्द्र ने (नर्मि रायरिसिं-नर्मि राजर्षिम् ) नमि राजऋषि से છે. એવું જાણું ને જ હે વિપ્ર ! આ બાહ્ય રાજા અદિ રિપુઓને છોડીને સર્વ પ્રથમ મારા આત્માને નિગ્રહિત કરવામાં હું પ્રવૃત થયો છું. આત્મવિજયી માટે બહારના શત્રુઓને જીતવા એ તે સ્વયં સિદ્ધ છે. આથી બાહા શત્રુઓને જીતવાની આપની વાત સિદ્ધ સાધનતાના દેષથી દુષિત છે. જે ૩૬ ___“एयमर्छ निसामित्ता" त्याहि ।
अन्वयार्थ -एयमह्र-एतमर्थ मा मनन्तरोत मथने सासनीन हेउकारण चोइओ-हेतुकारणनोदितः पाताना हेतु मने ४१२९४ मा मन्नमा बा । अवाम मावे सिद्ध साधनताने जाने देवि दो-देवेन्द्रः छन्द्र नमि रायरिसिं
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
