________________
४१३
प्रियदर्शिनीका अ० ९ नमिचरिते नमिइन्द्रयोः संवादः
अथ नमिसूचितानुमानम्यद्वा-इन्द्रिय शत्रवो मोक्षाभिलाषिणा निग्रहीतव्याः इति प्रतिज्ञा, सर्वस्वा. पहारकत्वात् इति हेतुः यो यः सर्वस्वापहारकः स स निग्रहीतव्यः यथा तस्करः, इत्युदाहरणम् इन्द्रियशत्रवः सर्वस्वापहारका, इत्युपनयः, तस्माद् निग्रहीतव्या इन्द्रियशत्रवः इति निगमनम् । इत्ययं पञ्चावयववाक्यरूपो हेतुः। कारणं तु-इन्द्रियशत्रूणां सर्वस्वापहारकत्वं निग्रहीतव्यत्वं विना नोपपद्यत इति । एवं नमिराजर्षिणा सूचिताभ्यां हेतुकारणाभ्यां नोदितः-हेतुकारणप्रदर्शनपूर्वकं कथितः, देवेन्द्रः शक्रः, ततः तदनन्तरं, नर्मि राजर्षिम् इदम् अपरं वक्ष्ममाणं वचनम् अब्रवीत्-उक्तवान्॥३१॥ मित्ता-निशम्य) सुनकर (हेउकारणचोइओ- हेतुकारणनोदितः ) नमि राज ऋषि द्वारा अपने हेतु एवं कारण में असिद्धता प्रदर्शन से समझाया गया (देविंदो-देवेन्द्रः) इन्द्र ने (नर्मि रायरिसि-नर्मि राजषिम् ) नमि राजऋषि को (इणमब्यवी-इदमब्रवीत् ) ऐसा कहा।
नमिराजऋषि ने इन्द्र के प्रति ऐसा कहा कि “ इन्द्रियशत्रवो मोक्षाभिलाषिणा निग्रहीतव्याः सर्वस्वापहारकत्वात् " ये इन्द्रिय रूप शत्रु मोक्षाभिलाषी व्यक्तिद्वारा निग्रह - दंड करने योग्य है । क्यों कि ये सर्वस्वके अपहारक हैं-ये प्रतिज्ञा और हेतुवाक्य हैं। जो २ सर्वस्व के अपहारक होते हैं वे निग्रह करने योग्य होते हैं जैसे तस्कर, यह उदाहरण है। इसी तरह ये हैं, यह उपनय है, इसलिये निग्रह करनेयाग्य हैं, यह निगमन है। इस प्रकार यह पंच अवयव वाक्य रूप हेतु है। सर्वस्वाप हारक हेतु में अन्यथानुपपत्ति प्रदर्शित करना, यह कारण है। इस प्रकार हेतु एवं कारण प्रदर्शन पूर्वक नाम राजऋषि द्वारा कहा गया इन्द्र उनसे समजान नमिष २॥ पाताना हेउकारणचाइओ-हेतु कारणनोदितः तुमने १२५४मा मसिद्धता मतावान समापामा मान्यु त्यारे देविंदो-देवेन्द्रः इन्द्र नमि'रायरिसि-नमिराजर्षिम् नाम राबिन इणमब्बवी-इदमब्रवीत् मे ४ह्यु,
नभि राषिन्द्रने मे धु, इन्द्रिय शत्रवो मोक्षाभिलाषिणा निग्रहीतव्याः सर्वस्वापहारकत्वात् " २मा छन्द्रिय३५ो शत्रुमे। माक्षना ममिलाથીઓ માટે નિગ્રહવશ કરવા યોગ્ય છે. કેમકે, એ સર્વસ્વને નાશ કરનાર છે
એ પ્રતિજ્ઞા અને હેતુ વાકય છે. જે જે સર્વસ્વનો નાશ કરનાર હોય છે તે નિગ્રહ કરવા ગ્ય છે. જેમ કે તસ્કર, આ ઉદાહરણ છે. આ જ રીતે આ ઉપનય છે. આથી નિગ્રહ કરવા યોગ્ય છે. આ નિગમન છે. આ પ્રકારે આ પંચ અવયવ વાક્યરૂપ હેતુ છે, સવસ્વાપહારક હેતુમાં અન્યથાનુ૫૫ત્તિ પ્રદર્શિત કરવું એ કારણ છે. આ પ્રકારે હેતુ અને કારણ પ્રદર્શનપૂર્વક નિમિ
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
