________________
३९२
___ उत्तराध्ययनसूत्रे एतत्पश्चावयववाक्यरूपो हेतुः, कारणं त्वत्रान्यथानुपपत्तिरूपम्-तच्चैवम्'नरकाद्यनर्थहेतुत्वं त्याज्यत्वेन विना नोपपद्यत' इति ।
एवं नमिराजर्षिणा सूचिताभ्यां हेतुकारणाभ्यां नोदितः-हेतुकारणप्रदर्शनपूर्वक कथितः देवेन्द्रः = शक्रः, ततः-तदनन्तरं, नर्मि राजर्षिम् , इदम् अपरं वक्ष्यमाणं वचनम् , अब्रवीत् उक्तवान् ॥ १७ ॥
पागारं कारइत्ता णं, गोपुररट्टालगाणि ये । उसूलँग सयंग्घी य. तओ गच्छसि खत्तियों ॥१८॥ छाया--प्राकारं कारयित्वा खलु, गोपुराहालकानि च ।
उमूलकं शतघ्नीच, ततो गच्छ क्षत्रिय ! ॥ १८ ॥ टीका--'पागारं' इत्यादि।
हे क्षत्रिय ! प्राकारं दुर्ग कारयिखा च=पुनः गोपुराट्टालकानि तस्य प्राककादि अनर्थका हेतु होता है वह २ मोक्षाभिलाषियों द्वारा वर्जनीय होता है, जैसे प्राणातिपातादिक, यह दृष्टान्त है। "तथाचायम्" उसी प्रकार का यह है, यह उपनय हैं । " तस्माद् मोक्षाभिलाषिभिस्त्याग्यः" इसलिये मोक्षार्थियों के यह वर्जनीय है, यह निगमन है । यह पंचावयवरूप यहाँ हेतु है। नरकादि अनर्थरूप हेतुता परिग्रह में त्याज्यता के विना नहीं सधती है । यह यहां कारण है । इस प्रकार हेतु एवं कारण द्वारा परिग्रह में वर्जनीयता प्रकट करते हुए नमिराज ऋषि ने देवेन्द्र से जब कहा तब वह इन्द्र पुनः इस प्रकार कहने लगे ॥१७॥ “पागारं कारइत्ताणं' इत्यादि।
अन्वयार्थ (खत्तिय-क्षत्रिय) हे क्षत्रि कष्टोंसे रक्षाकरने वाले हे नमि मोक्षाभिलाषीभिस्त्याज्यः यथा प्राणातिपातादिः" न२४168 सनयन હેતુ હોય છે તે તે મોક્ષાભિલાષી માટે વજનીય હોય છે. જેમકે-પ્રાણાતિપા६४ मा दृष्टान्त छ. “ तथा चायम्" से प्रार्नु । छ. मे उपनय छ, " तस्माद् मोक्षाभिलाषीभिस्त्याज्यः" मारणे मोक्षार्थीमान या पनीय. આ નિગમન છે, પંચાવયરૂપ આ હેતુ છે. નરકાદિકના અનર્થ સ્વરૂપ હેતુતા પરિ. ગ્રહમાં ત્યાજ્યતા પરિગ્રહને ત્યાગ કર્યા વગર સાધી શકાતી નથી. એ અહિં કારણ છે. આ પ્રકારના હેતુ અને કારણ દ્વારા પરિગ્રહમાં વર્જનીયતા પ્રગટ કરીને નમિ. રાજર્ષિએ દેવેન્દ્રને જ્યારે કહ્યું ત્યારે ઈન્દ્ર ફરી આ પ્રકારે કહેવા લાગ્યા ૧ળા
"पागार कारइत्ताण-त्या, मन्वयार्थ खत्तिया-क्षत्रिय के क्षत्रिय ! टोथी २क्ष ४२३
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
