________________
प्रियदर्शिनी टीका अ. ९ नमिचरिते नमिइन्द्रयोः संवादः
३८५
इत्युपनयः तस्मात् अन्तःपुरं भवनं च रक्षणीयमेव " इति निगमनम् । तथा रक्षणीयत्वं विना स्वत्वमनुपपन्नं, तस्मात् रक्षणीयमिदमन्तःपुरं भवनं चेति कारणम् । एवं हेतु कारणाभ्यामन्तःपुरस्य भवनस्य च परित्यागस्तवानुचित इति बोधितो नमिराजर्षि - देवेन्द्रमिदं वक्ष्यमणं वचनमुक्तवान् इत्याशयः ॥ १३॥
किमब्रवीदित्याह
मूलम् -
सुहं वसामो जीवामो, जे सिं मो' नत्थि किं चं णं । मिहिलाए उज्झमाणीए, नें मे डज्झइ कि चं णं ॥ १४ ॥
१०
,
छाया - सुखं वसामो जीवामः येषां वयं नास्ति किंचन । मिथिलायां दह्यमानायां न मे दह्यते किंचन ॥ १४ ॥
टीका- 'सुहं वसामो ' इत्यादि
मो वयं सुखं यथा स्यात्, तथा वसामः = तिष्ठामः, जीवामः = प्राणान् धारयामः । येषां किंचन वस्तुजातं नास्ति । यतः --
●
इसलिये रक्षणीय हैं, यह निगमन है । रक्षीयत्व के विना इन में सत्वरूप हेतु अनुपपन्न है, यह कारण है । इस प्रकार हेतु एवं कारण प्रदशित करते हुए इन्द्र ने नमि राजऋषि के प्रति अन्तः पुर एवं भवन में रक्षणीयता प्रदर्शित की। जब इनमें रक्षणीयता आ जाती है तो फिर इनका परित्याग करना अनुचित है । इस प्रकार इन्द्र द्वारा बोधित किये गये नमि राजऋषि ने उनसे इस प्रकार कहा ॥ १३ ॥
नमि राजऋषि ने क्या कहा ? सो कहते हैं
'सुहं वसामो जीवामो ' - इत्यादि ।
अन्वयार्थ - ( मो - वयं ) हम ( सुहं वसामो - सुखं वसामः ) सुख पूर्वक रहते हैं (जीवामो जीवामः ) आनंद से जीते हैं (जेसि नत्थि છે. રક્ષણીયત્વના વિના એનામાં સત્વરુપ હેતુ અનુપપન્ન છે, આ કારણુ છે, આ પ્રકારે હેતુ અને કારણુ પ્રદર્શિત કરીને ઈન્દ્ર નમિરાજષિને અંતઃપુર અને ભવનની રક્ષા કરવા તરફ નિર્દેશ કર્યો જ્યારે એનામાં રક્ષણીયતા આવી જાય છે તેા પછી તેના પરિત્યાગ કરવા અનુચિત છે. આ પ્રકારે જ્યારે ઈન્દ્ર નમ રાષિને કહ્યું ત્યારે નમિરાજર્ષએ ઈન્દ્રને કહ્યું ॥ ૧૩૫
नभि नर्पियो शुं धुं ? ते उडे छे-" सुहं बसामो जीवामो ” त्याहि. अन्वयार्थ-मो-वयं हुं सुहं बसामो- सुखं वसामः सुपूर्व २ छु, जीवामो - जीवामः मानंथी बुं छु, जेसि नत्थि किंचणं येषां नास्ति किंचन
३० ४९
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
