________________
७९६
% 3D
उत्तराध्ययनसूत्रे ___टीका-'तत्थ' इत्यादि।
तत्र देवलोकेषु यथास्थानं स्थित्वा स्व-स्वयोग्यतानुसारेण स्थितिं प्राप्य, यक्षाः देवाः, आयुःक्षये सति देवभवात् च्युताः मानुषीं योनि-जातिम्, उपयान्तिाप्नुवन्ति । तत्र च स-सावशेषपुण्यकर्मा प्रत्येकजीवः, दशाङ्गा दश अङ्गानि यस्य स तथा, दशसंख्यकभोगोपकरणवान् , अभिजायते भवति ॥१६॥
अथ कानि तानि दशाङ्गानि ? इति जिज्ञासायामाहमलम्-खित्तं वत्थु हिरण्णं च, पसंवो दास-पोरसं ।
चत्तारि कार्मखंधाणि, तंत्थ से उववेजइ ॥१७॥ छाया-क्षेत्र वस्तु हिरण्यं च, पशवो दासपौरुषेयं ।
चत्वारः कामस्कन्धाः , तत्र स उपपद्यते ॥१७॥ अन्वयार्थ-(तत्थ ठिच्चा-तत्र स्थित्वा) उन देवलोकोंमें यथास्थान स्थित होकर अपनी २ योग्यता के अनुसार स्थिति को प्राप्तकर (जक्खायक्षाः ) वे देव (आउक्खये चुया-आयुःक्षये च्युताः ) वहां की आयु जब समाप्त हो जाती है तब वहाँसे च्यवकर (माणुसं जोणि उतिमानुषी योनि उपयान्ति) मनुष्यभवसंबंधी योनिमें आ कर जन्म लेते हैं। वहां पर (से-सः) वह प्रत्येक जीव अपने पुण्यकर्मके अवशेष रह जाने से (दसंगे भिजायए-दशाङ्गोऽभिजायते ) दश प्रकार के भोगोपभोगों की सामग्रीवाला होता है।
भावार्थ-उत्कृष्ट चारित्र की आराधना का फल स्वर्गादिकों में भोग चुकने के बाद जीव वहां की स्थिति समाप्त करते ही मनुष्य में उत्पन्न होकर यहां अवशिष्ट-बचे हुए पुण्य के उदय को भोगता है।
मन्वयार्थ-तत्थ ठिच्चा-तत्र स्थित्वा मे मां यथा- थान स्थित ४२ पात पानी योग्यता अनुसार स्थितिन प्रात ४री जखाः-यक्षाः ते दुव आउक्खये चुया-आयुःक्षये च्युताः त्यांनु आयुष्य न्यारे पूर्ण २४ तय छे त्यारे त्यांथी
यवान माणुसं जोणि उवें ति-मानुषी योनिउपयांति मनुष्य सभा मनुष्यચિનીમાં આવીને જન્મ લે છે. અને ત્યાં - તે પ્રત્યેક જીવ પોતે पोतनi Y९५४मर्नु अवशेष २ही साथी दसंगे भिजायए-दशाङ्गोऽभिजायते દશ પ્રકારનાં ભેગ ઉપગના સાધન સંપન્નવાળા બને છે.
| ભાવાર્થ–ઉત્કૃષ્ટ (ઉચ્ચતર) ચારિત્રની આરાધનાના ફળ સ્વર્ગાદિકમાં ભગવી ચુક્યા પછી જીવ ત્યાંની સ્થિતિ પૂર્ણ થયે મનુષ્ય નીમાં ઉત્પન્ન
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૧
