________________
प्रियदर्शिनी टीका. अ० २ गा० ४४ दर्शनपरिषहजयः
टीका' नत्थि नृणं ' इत्यादि ।
परो लोकः = परभवः - जन्मान्तरम्, नूनं = निश्चयेन नास्ति = न भवति । अयं भावः - शरीरं हि भूतात्मकं तदिहैव नश्यति, शरीरे वर्तमानस्य चैतन्यस्यापि भूतधर्मत्वादेव शरीरेण सह नाशसंभवात् । शरीरव्यतिरेकेण आत्मनः प्रत्यक्षतोऽनुपलभ्यमानत्वाच्च जन्मान्तरं न भवतीति निश्वेतव्यमिति । यद्वा - नूनमिति संभावनायाम् परलोकः स्वर्गादिर्नास्तीति संभावयामि, यतः परलोके गतः कोऽपि नात्रा - गत्य वदति, तस्मात् प्रत्यक्षाभावान्नास्ति परलोक इति । वा=अथवा, अपि = इहापि - बतलाते हैं
५२५
अब सूत्रकार बाईसवां दर्शनपरीषहजय को 'नथि नूणं' - इत्यादि ।
अन्वयार्थ - ( परे लोए नृणं नस्थि- परः लोकः नूनं नास्ति ) निश्चय से जन्मान्तर नहीं है - यह शरीर भूतात्मक है, इसलिये यह तो यहां ही विनष्ट हो जाता है । इस शरीर में जो चैतन्य वर्तमान है वह भी भूतों का धर्म होने से शरीर के साथ ही नाश को प्राप्त हो जाता है। दूसरे शरीर से भिन्न आत्मा नामक कोई पदार्थ है, यह किसी भी प्रत्यक्ष प्रमाण से साबित नहीं होता है अतः परलोकी (परलोक जाने वाला आत्मा) का अभाव होने से परलोक का अभाव स्वतः सिद्ध है, अर्थात् जन्मान्तर नहीं है । अथवा " नूनं " यह पद संभावना में भी प्रयुक्त किया जाता है इस अपेक्षा परलोक-स्वर्गादिक जो माने जाते हैं सो वे भी नहीं हैं, ऐसी संभावना होती है, क्यों कि कोई ऐसा तो है नहीं जो परलोक में जाकर पश्चात् यहां आ कर यह कहे कि मैं अमुक હવે સૂત્રકાર ખાવીસમા દર્શનપરીષહને જીતવાનું અતાવે છે— 'afer qui' Seule.
अन्वयार्थ -परे लोए नूणं नत्थि - परलोकः नूनं नास्ति निश्चयथी ४न्मान्तर નથી. આ શરીર ભૂતાત્મક છે, આ માટે તે તે અહિં જ વિનષ્ટ થઈ જાય છે. આ શરીરમાં જે ચૈતન્ય વર્તમાન છે તે પણ ભૂતાને ધમ હેાવાથી શરીરની સાથેાસાથ નાશ પામે છે, ખીજુ શરીરથી ભિન્ન આત્મા નામના કાઈ પદાર્થ છે, એ કાઈ પણ પ્રત્યક્ષ પ્રમાણથી ઓળખી શકાતા નથી. આથી પરલેાકીના (પરલેાક જવાવાળા આત્મા) અભાવ હાવાથી પરલેાકના અભાવ સ્વતઃ સિદ્ધ छे. अर्थात् ४न्मान्तर नथी. अथवा 'नून' या यह संभावनाभां पातु प्रयुक्त કરાય છે. આ અપેક્ષા પરલેાક, સ્વર્ગાદિક જે માનવામાં આવે છે તે પણ નથી એવી સંભાવના થાય છે. કેમકે, કોઇ એવા તા છે જ નહીં જે પરલેાકમાં
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ઃ ૧
