________________
४८०
उत्तराध्ययनसूत्रे दृश्यन्ते हि केचिद् दावानलदग्धस्थाणुवत् कालवर्णाः शीतवातादिभिरुपहता धूलिव्याता मलिनदेहा मनुष्याः। तेषामकामनिर्जरया नास्ति कश्चिद् गुणः, मम तु मलधारणेन महान गुणः, इति मत्वा मलापनयनाय स्नानाधभिलापमपि न कदाचित् कुर्यादित्यर्थः । उक्तश्च
न शक्यं निर्मलीकर्तुं गात्रं स्नानशतैरपि ।
अश्रान्तमिव स्रोतोभि,-नवभिर्मलमुगिरत् ॥ १ ॥ होता है तब तक वह (काएण-कायेन) शरीर से (जल्लं धारए-जल्लं धारयेत् ) मेल को धारे । उसे यह विचार करते रहना चाहिये कि इस संसार में ऐसे अनेक प्राणी-मनुष्य देखे जाते हैं। जो दावानल से दग्ध स्थाणु की तरह बिलकुल कृष्णवर्ण होते हैं । उनका शरीर शीतवात आदि से सदा पीडित होता रहता है। धूलि से व्याप्त होने के कारण अत्यन्त मलिन होता है । परन्तु फिर भी इनको इसकी चिन्ता नहीं होती है। अकाम निर्जरा से इनको इतना सब कुछ सहन करने पर भी कोई लाभ नहीं । मेरे लिये तो इस मैल धारण करने से महान् लाभ है, अतः इसके दूर करने के लिये मुझे स्नान आदि सावधक्रियाओं की अभिलाषा स्वप्न तक में भी नहीं करनी चाहिये। कहा भी है
न शक्यं निर्मलीकर्तु, गात्रं स्नानशतैरपि ।
अश्रान्तमिव स्रोतोभि,-नवभिर्मलमुद्गिरत् ॥१॥ कारण-कायेन ते शरीरथी जल्लं धारए-जल्लं धारयेत् मलने समे. तेथे को વિચાર કરતા રહેવું જોઈએ કે, સંસારમાં એવાં અનેક પ્રાણી, મનુષ્ય દેખવામાં આવે છે જે દાવાનળથી દગ્ધ પાણાની જેવા તદન કાળ સ્વરૂપના જ હોય છે. તેનું શરીર શીત, વાત આદિથી સદા પીડિત રહે છે. ધૂળથી ભરેલું હેવાને કારણે અત્યંત મલીન હોય છે, છતાં પણ એમને એની ચિંતા હતી નથી. અકામનિજરાથી એમને એટલું બધું સહન કરવા છતાં પણ કોઈ લાભ નથી. મારા માટે તે આ મેલને પરીષહ સહન કરવાથી મહાન લાભ છે, આથી તેને દૂર કરવા માટે મારે સ્નાન આદિ સાવઘક્રિયાઓની અભિલાષા સ્વપ્ન પણ ન કરવી જોઈએ. કહ્યું પણ છે. –
न शक्यं निर्मलीकत, गात्रं स्नानशतैरपि। अश्रान्तमिव स्रोतोमि, नवनिर्मलमुगिरत् ॥१॥
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૧
