________________
उत्तराध्ययनसूत्रे
कश्चिदाक्रोशमात्रेणाऽतुष्टो दुष्टः संयतस्य वधमपि कुर्यादतो वधपरीषहमाहमूलम् हेओ नै संजले भिक्खू, मणपि नै पओसएँ । तितिक्खं परंमं नेच्चा, भिक्खुधम्मं विचिंतए ॥ २६ ॥ छाया - हतो न संज्वले भिक्षुः मनोऽपि न प्रद्वेषयेत् ।
तितिक्षां परमां ज्ञात्वा, भिक्षुधम्मं विचिन्तयेत् ॥ २६ ॥ टीका -' हओ ' इत्यादि ।
न
7
भिक्षुः = मुनिः हतः = केनापि दुष्टेन मुष्टियष्ट्यादिना ताडितः सन् संज्वलेत्=न क्रुध्येत्, तथा मनोऽपि न प्रद्वेषयेत् = द्वेषयुक्तं न कुर्यात्, तितिक्षां क्षान्ति,
४३८
कोई दुष्ट पुरुष आक्रोशमात्र से संतुष्ट नहीं होकर मुनि का वध भी करने लगता है इसलिये अब तेरहवें वधपरीवह को कहते हैं-' हओ न संजले ' - इत्यादि.
अन्वयार्थ - ( भिक्खू - भिक्षुः) मुनि (हओ - हतः) किसी भी दुष्टके द्वारा यष्टिमुष्टि आदि से ताडित हो जाय तौ भी ( न संजले - न संज्वलेत) क्रोध से तपायमान नहीं होवे । तथा ( मपि न पओसए-मनोऽपि - न प्रद्वेषयेत् ) मन को भी दूषित नहीं करे, किन्तु ( तितिक्ख - तितिक्षाम् ) उत्तम क्षमा को ( परमं - परमाम् ) दशविध धर्मो में सर्वोत्कृष्ट (नच्चाज्ञात्वा ) जानकर ( भिक्खू - भिक्षुः ) वह साधु (धम्मं विचितए - धर्म विचिन्तयेत् ) उत्तम क्षमादिरूप साधु के कर्तव्य का, अथवा अपने आत्मस्वरूप का विचार करे कि क्षमामूलक ही धर्म है । यह जो मुझे निमित्त बना कर के कर्मों का उपचय कर रहा है उस में मेरा ही
કોઈ દુષ્ટ માણસ આક્રોશ માત્રથી સ ંતેષ ન પામવાથી સુનિના વધ પણ छु२वा बागे छे. ये भ!टे हवे तेरमा वधपरीषडने हे छे. 'हओ न संजले' - इत्यादि. मन्वयार्थ- भिक्खू - भिक्षुः भुनि हओ - हतः अ या दुष्ट द्वारा साडी गडाचाटुथी ताडित था लय तो पशु न संजले - न संज्वलेत् अधथी तथी न लय मणपि न पओसए - मनोऽपि न प्रद्वेषयेत् भनने पशु दूषित न रे तितिक्खं-तितिक्षां उत्तम क्षमाने परमं परमां दशविध धर्माभां सर्वोत्कृष्ट नच्चा--ज्ञात्वा लगीने भिक्खू - भिक्षुः ते साधु धम्मं विचितए - धर्मे विचिन्तयेत् ઉત્તમ ક્ષમાહિરૂપ સાધુના કર્તવ્યના તથા પોતાના આત્મસ્વરુપના વિચાર કરે કે, ક્ષમા એ જ ધર્મ છે. આજે મને નિમિત બનાવીને કર્મીના ઉપચય કરી
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ઃ ૧
