________________
प्रियदर्शिनी टीका. अ० २ गा० २४ आक्रोशपरीष हजयः
अथाऽऽक्रोशपरीषद्दजयं प्राह
मूलम् अक्कोसिज पेरो भिक्खु, ने तास पंडिसंजले । सरिसो हाई बालाणं, तम्ही भिक्खू ने संजले ||२४||
छाया - आक्रोशेत् परो भिक्षु, न तस्मिन् प्रतिसंज्वलेत् ।
सदृशो भवति बालानां तस्माद् भिक्षुर्न संज्वलेत् ॥ २४ ॥ टीका' अक्फोसिज्ज' इत्यादि ।
४२९
परः = अन्यः, यदि भिक्षु = मुनिम् आक्रोशेत् = दुर्वचनेन वर्जयेत् तर्हि मुनिस्तस्मिन् न प्रतिसंज्वलेत् =न प्रतिकुप्येत् । अवाच्यभाषयाऽऽकुष्टः सन् कोपावे - त कर्मों को नाशकर केवली हो गये, तथा अन्तर्मुहूर्त में शिवपद को प्राप्तकर सिद्ध हो गये । इस कथा से यही शिक्षा मिलती है कि शय्यापरीषह पर विजय पानेवाला मुनि आत्मकल्याण कर मुक्त हो जाता है, अतः शय्यापरीषह पर विजय प्राप्त करना चाहिये ॥ २३ ॥ अब सूत्रकार बारहवें आक्रोशपरीषह का जय कहते हैं'अक्कोसिज्ज' - इत्यादि.
अन्वयार्थ - यदि (परो - पर: ) कोइ अज्ञानी मनुष्य (भिक्खु - भिक्षुम् ) साधुको (अकोसिज्ज - आक्रोशेत्) दुर्वचन से तर्जित करे तब वह साधु ( तंसि - तस्मिन् ) उसके उपर ( न पडिसंजले - न प्रतिसंज्वलेत् ) क्रोधित न हो - अर्थात् जब कोई अशिष्ट भाषा से साधु के साथ असभ्य व्यवहार करे - गाली आदि दुर्वचन कहे तो साधु को उसके प्रत्युत्तररूप में क्रोध के आवेश से उसके प्रति गाली वगैरह अशिष्ट અની શુકલધ્યાનની પ્રાપ્તિથી સમસ્ત કમ મળને નાશ કરી કેવળીપદને પ્રાપ્ત કર્યું": તથા અંતર મુહૂર્તમાં શિવપદને પ્રાપ્ત કરી સિદ્ધ બની ગયા. આ કથાથી એ શિક્ષા પ્રાપ્ત થાય છે કે, શય્યાપરીષહ પર વિજય મેળવનાર મુનિ આત્મકલ્યાણ કરી મુક્તિને પામે છે, માટે શય્યાપરીષહના વિજય પ્રાપ્ત કરવા જોઇએ. ૫ ૨૩૫
हुवे सूत्रार मारमा आडोश परीषडुना भय ने उडे छे. 'अक्कोसिज्ज' - धत्याहि, भ्यन्वयार्थ-यदि परो-परः ले अर्थ अज्ञानी मनुष्य भिक्खु - भिक्षु साधुने अक्कोसिज्ज - आक्रोशेत् राम वन्यनथी अपमानीत अरे तो पशु ते साधु तंसि तस्मिन् तेना उपर न पडिसंजले - न प्रतिसंज्वलेतू डोधित न थाय अर्थात् ले ભાષાથી સાધુની સાથે અસભ્ય વહેવાર કરે, ગાળ આદિ દુચન કહે તે સાધુએ તેના પ્રત્યુત્તર રૂપે ક્રોધ આવેશથી તેના પ્રતિ ગાળ વિગેરે અશિષ્ટ ભાષાના પ્રયાગ
अशिष्ट
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ઃ ૧
