________________
प्रियदर्शिनी टीका. अ० २ गा० १४ अरतिपरीषहजयः
ग्रामानुग्रामस्तम् । नगराद्युपलक्षणमेतत्, नगरादिकं चेत्यर्थः । रीयमाणं-विहरमाणम्, अकिञ्चनं= निष्परिग्रहम्, अनगारं मुनिम् अरतिः - संयमविषयिकाऽधृतिः मोहनीयकर्मोदयजनिता संयमारुचिरूपाऽऽत्मपरिणतिः अनुप्रविशेत्-प्रविष्टा भवेत् - मुनेर्मनसि प्राप्ता भवेत् तम् = अरतिरूपं परीषदं तितिक्षेत अरतिरूपस्य मनः परिणामस्य कटुकफलं चिक्कणकर्मबन्धनं चतुर्गतिकसंसारपरिभ्रमणं च विज्ञाय मनसस्तन्निराकरणेन सहेत ॥
9
अचेलक के शीत आदि द्वारा सताये जाने पर अरति भी हो सकती है इसलिये सातवें अरतिपरीषह को सहने के लिये सूत्रकार कहते हैं । 'गामाशुगामं ' इत्यादि
अन्वयार्थ - (गामाणुगामं रीयतं ग्रामानुग्रामं रीयमाणम्) एक गाँव से दूसरे गाँव तथा उपलक्षण से एक नगर से दूसरे नगर विहार करते हुए तथा (अकिंचणं - अकिञ्चनम् ) अकिञ्चन - परिग्रहरहित ऐसे ( अणगारंअनगारम् ) मुनि को (अरई अणुप्पवेसेज्जा- अरति: अनुप्रविशेत् ) यदि अरति - संयम में अरुचि अर्थात् मोहनीय कर्म के उदय से होनेवाली जो संयमअरुचिरूप आत्मपरिणति, तथा संयम में अधृति जाग्रत हो जावे तो मुनि का कर्तव्य है कि वह (तं परीषदं तितिक्खे-तं परीषदं तितिक्षेत्र) उस परीषह को शांति के साथ सहन करे । " अरतिरूप इस मानसिक परिणति का फल चिक्कणकर्मबन्धरूप है और उससे जीव का
३६९
અચેલકમુનીને શીતઆદિ સતાવે ત્યારે અરતિ પણ થવાને સંભવ છે તેથી છમા અતિપરીષહુને સહન કરવા માટે સૂત્રકાર કહે છે.
'गामाणुगाम' ' , इत्यादि.
6
मन्वयार्थ - गामाणुगामं रोयतं - प्रामानुग्रामं रीयमाणम् भेड गाभथी मील गाभ तथा उपलक्षणुथी थे! नगरथी मीलनगर विहार ४२ता अकिंचणं - अकिचनम् तथा अडियन-परियड रडित मेवा अणगार - अनगारम् भुनिने उहाथ अरई अणुष्पवेसेज्जा- अरति अनुप्रविशेत् रति-संयममां अ३थि अर्थात् मोडनीय हुना ઉદ્દયથી થનારી જે સંયમ અરૂચિ રૂપ આત્મપરિણતિ-તથા સંયમમાં અધૃતિ, જાગૃતિ
लय तो भुनिनु उर्तव्य छे हैं, ते भुनी तं परिसह तितिक्खे - तं परीषहं तितिक्षेत એ પરિષદ્ધને શાન્તીની સાથે સહન કરે “ અરતિ રૂપ આ માનસિક પરિણતિનુ કુળ ચિકણા કર્માંબધ રૂપ છે. અને તેનાથી જીવનું' ચતુતિરૂપે સ ંસારમાં
उ० ४७
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ઃ ૧
