________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० २ गा. ९ उष्णपरीषहजये-अरहन्नकदृष्टान्तः ३१५ दशा ? सोऽवदत्-हे मातश्चारित्रं पालयितुमसमर्थोऽस्मि । सा प्राह-तर्हि अनशनं कुरु । यतः
वरं पवेसो जलिए हुयासणे,
न यावि भग्गं चिरसंचियं वयं । वरं हि मच्चू सुविसुद्धकम्मओ,
न यावि सीलक्खलियस्स जीवणं ॥१॥ छाया-वरं प्रवेशो ज्वलिते हुताशने,
न चापि भग्नं चिरसंचितं व्रतम् । वरं हि मृत्युः सुविशुद्धकर्मतो,
न चापि शीलस्खलितस्य जीवनम् ॥१॥ सुविशुद्धकर्मतः-निरवधक्रियाऽऽचरणतः, मृत्युः मरणं, वरं श्रेयः, न तु शीलस्खलितस्य-चरित्रपतितस्य जीवनम् । अन्यत् सुगमम् । ऐसी दशा क्यों हुई ?। अरहन्नक बोले-मातः ! इस दशा के होने का कारण चारित्र को पालन करने की असमर्थता है। माता बोली-यदि तुम चरित्र पार करने के लिये असमर्थ हो तो अनशन करो। जैसे कहा है
" वरं पवेसो जलिए हुयासणे,
न यावि भग्गं चिरसंचियं वयं । वरं हि मच्चू सुविसुद्धकम्मओ,
न यावि सीलक्खलियस्स जीवणं ॥१॥" धधकती हुई अग्नि में प्रवेश करना तो ठीक है परन्तु चिरसंचित व्रत का भंग करना ठीक नहीं है । सुविशुद्ध कर्म-शील आराधन करते તમે તે કુળવાન છે, જાતિવાન છે, છતાં તમારી આવી દશા કેમ થઈ? અરન્નકે કહ્યું, માતા ! આ દશા થવાનું કારણ ચારિત્ર પાલન કરવાની અસમર્થતા છે. માતાએ કહ્યું, જે તમે ચારિત્ર પાલન કરવા માટે અસમર્થ છે તે અનશન કરે. જેમ કહ્યું છે–
"वरं पवेसो जलिए हुयासणे, न यावि भग्गं चिरसंचियं वयं । बरं हि मच्यू सुविसुद्धकम्मओ,
नयावि सीलक्खलियस्स जीवणं ॥१॥" ભભકતી એવી અગ્નિમાં પ્રવેશ કરે ઠીક છે, પરંતુ ચિરસંચિત વ્રતને ભંગ કર ઠીક નથી. સુવિશુદ્ધ કર્મશીલ આરાધના કરતાં કરતાં મૃત્યુ થયું ઠીક છે,
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૧